Medische verhalen

Marte van Santen

Niet alle ziekten zijn te voorkomen en te genezen, maar de wetenschap staat niet stil. Wat zijn de meest hoopvolle ontwikkelingen in diagnose en behan-deling van hart- en vaatziekten?

Verslag van een gesprek met prof. dr. Martin Schalij.

Prof. Schalij is cardioloog, gespeciali-seerd in hartritmestoornissen en hoogleraar cardiologie in het Leids Universitair Medisch Centrum. Het LUMC loopt nationaal en internationaal voorop in het diagnosticeren en behandelen van hartzieken. Daarnaast is Schalij tijdelijk voorzitter van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie.

Meer uit scans halen

Prof. dr. Martin Schalij: ‘De beeldkwaliteit van CT- en MRI-scans is de afgelopen jaren verder verbeterd. Dat betekent dat we nu beschadigd of zuurstofarm hartweefsel kunnen opsporen. Voorheen was dat niet goed zichtbaar. Ook driedimensionale echo's helpen bij het zo secuur mogelijk in kaart brengen van hartproblemen. De samengevoegde CT-, MRI- en echobeelden gebruiken we om vooraf exact te bepalen hoe we moeten opereren. Dat gaat steeds preciezer. Bovendien kunnen we tijdens een hartoperatie ook live 3D-opnamen maken, waarop we beter zien wat we doen dan wanneer we alleen in het lichaam van de patiënt kijken. Voordeel voor de patiënt: afwijkingen worden eerder opgespoord en we kunnen een betere afweging maken of een operatie nodig is of niet. Verder neemt de effectiviteit van operaties toe.'

Een voorspellende bloedtest

‘Er wordt hard gewerkt aan een bloedtest waarmee je met een grote mate van zekerheid kunt voorspellen of iemand een verhoogd risico op een hartinfarct loopt. Ik verwacht dat zo'n test binnen vijf jaar gemeengoed is. Nu al screenen we familieleden van mensen die een mogelijk erfelijke hartaandoening hebben op eenzelfde afwijking. Met een vergelijkbare test hopen we overigens in de toekomst ook te voorspellen welke medicijnen bij wie zullen aanslaan. Voordeel voor de patiënt: Bij een verhoogd risico op hartklachten kun je preventief dotteren of een interne defibrillator plaatsen. Nadeel van dat soort kennis is dat je patiënten opzadelt met het idee dat ze een wandelende tijdbom zijn.'

Operatie voorkomt medicijngebruik

‘Als bij hartritmestoornissen medicijnen onvoldoende effect hebben of veel bijwerkingen geven, is in veel gevallen een katheterablatie een oplossing. Bij deze relatief nieuwe techniek worden de stukjes weefsel die veel ritmeproblemen veroorzaken in de hartwand, uitgeschakeld door er kleine littekens in te maken. De klachten verdwijnen daarmee bijna altijd volledig. De operatie vindt onder lokale verdoving plaats, via een katheter die in een ader in de lies wordt ingebracht. Jaarlijks ondergaan 2200 Nederlanders deze ingreep. Voordeel voor de patiënt: die wordt met een relatief kleine ingreep vaak blijvend van zijn klachten verlost. Omdat je de oorzaak van het probleem wegneemt, zijn daarna meestal geen medicijnen meer nodig.'

Zenuwen afsluiten bij hoge bloeddruk

‘Soms lukt het niet om een hoge bloeddruk met medicijnen onder controle te krijgen. In dat geval biedt een operatie uitkomst, waarbij de zenuwen die de nieren aansturen, worden afgesloten. Om nog onduidelijke redenen blijkt dat een heel doeltreffende manier om de bloeddruk te verlagen. De ingreep vindt onder lokale verdoving plaats via een katheter in de nierslagader en duurt slechts drie kwartier. Op dit moment is de behandeling nog experimenteel, maar omdat zij zo goed werkt, voeren veel instellingen in Nederland haar al uit. Het ziekenhuis draait dan zelf op voor de kosten. Tot op heden wordt de ingreep alleen nog bij mensen met een onbehandelbare hoge bloeddruk gedaan - een paar procent van het totaal -, maar als de resultaten zo goed blijven, is hij in de toekomst wellicht ook voor andere groepen geschikt. Voordeel voor de patiënt: de operatie verlaagt blijvend de kans op hart- en vaatziekten en maakt medicijnen tegen hoge bloeddruk overbodig.'

Thuis continue hartbewaking

‘Mensen met een gevaarlijke, onvoorspelbare hartritmestoornis krijgen soms een interne defibrillator (ICD), die constant controleert of het hart nog goed is. Als de patiënt een ritmestoornis heeft, geeft het apparaatje shocks af tot het ritme weer normaal is. Tegenwoordig zijn veel ICD's uitgerust met een homemonitoring- of telemonitoringsysteem. Het systeem geeft vanuit het huis van de patiënt doorlopend gegevens via een zender of een mobiele telefoon aan het ziekenhuis door. Daar wordt regelmatig gecheckt of alles nog naar behoren werkt en of zich geen ritmestoornissen hebben voorgedaan. Voordeel voor de patiënt: veel patiënten vinden het een rustig idee dat hun hart constant in de gaten wordt gehouden. Als alles goed gaat, hoeven ze minder vaak voor controle naar het ziekenhuis. Bij problemen grijpen we juist sneller in en passen zo nodig de behandeling aan.'

‘Vrouwen, neem klachten serieus!'

Prof. dr. Martin Schalij: ‘Hart- en vaatziekten zijn doodsoorzaak nummer één onder vrouwen. Helaas worden hun klachten nog lang niet altijd tijdig erkend en herkend. Niet door artsen, maar ook niet door vrouwen zelf. Vandaar mijn advies: dames, neem klachten serieus! Ben je langdurig moe, krijg je bij inspanning kramp in de kaken of word je misselijk, laat je hart dan nakijken door de huisarts.

(Bron: Plus Magazine, januari 2012)