Medische verhalen
ICD steeds vaker MRI-bestendig (oktober 2014)

Het bericht ‘Probleemloos de MRI-scanner in’ in de rubriek ‘Hartnieuws’ in STIN journaal 2014-3 riep toch weer wat vragen op over deze materie. Daarom hier een update over de stand van zaken.
Auteur: Dr. L. van Erven, hartritmecardioloog Leids Universitair Medisch Centrum
Voor veel ICD- en pacemakerpatiënten is de MRI al jarenlang verboden terrein. Zoals ik eerder schreef in STIN journaal 2012-3 werd gedacht dat het maken van een MRI gevaarlijk was, omdat de sterke magneet van de MRI het metaal in de ICD en de lead zou kunnen aantrekken of omdat de lead als antenne kan werken en er warmteontwikkeling kan plaatsvinden. Daarnaast zou de programmering beïnvloed kunnen worden. Onderzoeken hebben echter laten zien dat dit in de praktijk reuze meevalt en inmiddels zijn duizenden patiënten met een ‘klassieke’ (niet speciaal MRI-bestendig gemaakte) ICD zonder problemen in de MRI geweest. Hierbij werden de patiënten wel heel goed gemonitord, terwijl ICD-systeem en MRI aan bepaalde eisen voldeden.
Hoewel cardiologen en radiologen in de praktijk nog terughoudend kunnen zijn, is de nieuwste Europese richtlijn uit 2013 (www.nvvc.nl/richtlijnen) hierover veel vooruitstrevender dan voorheen. Gesteld dat MRI en ICD aan bepaalde voorwaarden voldoen én dat goed wordt gemonitord, is de aanbeveling in deze richtlijn dat het maken van een MRI bij een patiënt met een klassieke ICD ‘kan worden overwogen’.
MRI-bestendig
Aangezien er toch beperkingen zijn, gaan de ontwikkelingen op het vlak van MRI-bestendigheid door. Alle ICD-producenten zijn druk bezig met de ontwikkeling van ICD’s en leads die MRI-bestendig zijn. In 2012 kwam Biotronik met de Lumax 740 ICD en CRT-D en dit jaar kwam Medtronic met de Evera. Boston Scientific en St. Jude verwachten dat bepaalde bestaande ICD’s in combinatie met bepaalde leads het label MRI-bestendig kunnen krijgen en werken hieraan. Bij Sorin heeft men hierop nog geen zicht.
Wat maakt eigenlijk het verschil? MRI-bestendige ICD’s en leads bevatten minder metalen die worden aangetrokken door de magneet. Dit voorkomt ook het antenne-effect en vermindert de mogelijkheid tot opwarming in de lead. Door de inwerking van de sterke magneet op met name de lead ontstaat tijdens het maken van een MRI warmte, maar die wordt opgenomen in het bloed en zo wordt geen weefselschade aangericht. Naarmate het MRI-apparaat sterker is en de ICD dichter bij het af te beelden lichaamsdeel zit, is de warmteontwikkeling groter. Diverse aanpassingen kunnen deze overmatige warmtevorming verminderen. Behalve door beperking van de toegestane sterkte van de MRI (in het algemeen 1,5 tesla) kan het MRI-programma enigszins aangepast worden. Fabrikanten van ICD’s hebben een oplossing gezocht in het voor beeldvorming uitsluiten van de borstkas en noemden de ICD (of pacemaker) dan MRI-conditional of -compatibel in plaats van MRI-safe (geen enkele uitsluiting). Vaste afspraken over deze terminologie zijn er echter niet en certificaten voor veiligheid bestaan ook niet.
Overigens blijken sommige bestaande producten al weinig metaal te bevatten en daarom kunnen deze met terugwerkende kracht MRI-compatibel worden verklaard (de zogenaamde ‘relabeling’). Dit geldt met name voor leads. Behalve hardware heeft ook software invloed op de magneetgevoeligheid. Door tijdelijke aanpassing van de programmering wordt de ICD zo ongevoelig mogelijk gemaakt voor magneeteffecten.
Fabrikanten hebben alleen combinaties van eigen producten getest (ICD met lead), dus alle andere combinaties zullen niet officieel MRI-compatibel zijn, wat niet inhoudt dat deze systemen problemen zouden geven. Problemen worden wel verwacht van nog aanwezige oude ‘afgedopte’ leads die niet meer op de ICD zijn aangesloten en daardoor de warmte niet kwijt kunnen. Hetzelfde geldt voor op het hart aangebrachte zogenaamde ‘epicardiale’ leads.
Doel van het maken van een MRI is natuurlijk het afbeelden van organen en lichaamsdelen. Als wel ‘full body exposure’ toegestaan is (als dus het gehele lichaam de MRI-scan mag ondergaan), wil dit nog niet zeggen dat borstkas en hart goed worden afgebeeld: ICD en pacemaker veroorzaken flinke verstoring van het beeld, waarbij een deel van het hart helemaal zwart of vaag is.
Praktijk
De meeste ICD-dragers zullen een (nog) niet officieel MRI-compatibel systeem hebben. Ook al is het ICD-apparaat wel MRI-bestendig, dan is dit vaak in combinatie met een oudere lead die dit stempel (nog) niet heeft. Dus als een MRI nodig is, zal uw cardioloog moeten beoordelen of dat met uw ICD-systeem verstandig is. Ook de radioloog zal akkoord moeten gaan. De nodige voorzorgen zullen lokaal georganiseerd moeten zijn. Voorafgaand aan het onderzoek zal nog een en ander opnieuw geprogrammeerd moeten worden, waarbij met name de therapie wordt gedeactiveerd. Tijdens het onderzoek zult u gemonitord worden, zodat kan worden ingegrepen als zich onverhoopt iets onverwachts voordoet. Hierna wordt de ICD doorgemeten en opnieuw geprogrammeerd.
MRI-compatibele ICD’s (september 2014)
Merk |
Biotronik |
Medtronic |
Type |
Idova/Ilesto/Iforia/ Lumax ProMRI |
Evera MRI SureScan |
Beperking |
borst |
geen |
Opmerking |
totale scantijd 10 uur; maximaal per scan 30 minuten |
schakelt therapie na 6 uur automatisch weer aan |
Nog niet officieel als MRI-compatibel bestempelde ICD’s (september 2014)
Merk |
Boston Scientific |
St. Jude |
Sorin |
Type |
S-ICD en ‘klassieke’ ICD’s |
Ellipse en Fortify Assura |
– |
Beperking scangebied |
geen |
geen scanrestricties, slechts bij 100% pacing |
– |
Opmerking |
wachten op relabeling met terugwerkende kracht van bestaande lijnen |
wachten op relabeling met terugwerkende kracht van bestaande lijnen |
komende twee jaar geen MRI-compatibele producten te verwachten |
Noot: ‘relabeling’ betekent dat bestaande ICD’s die momenteel bij patiënten worden geïmplanteerd, achteraf toch door een MRI-scanner gehaald mogen worden.
Lees meer
- Nederlandse Hart Registratie van start
- Radiotherapie bij patiênten met een ICD
- 'Innoveren voor best mogelijke zorg'
- Cryo-ablatie succesvol bij boezemfibrilleren
- 'Hart 3.0 betreft regeneratie van de hartspier'
- 'ICD-controle dichtbij is patiëntvriendelijk'
- Hartspierziekte door eeuwenoud Fries foutje
- Impact van ICD bij maken van mammogram (okt. 2015)
- Specifieke problemen met ICD's bij kinderen
- Nieuwe antistollingsmiddelen
- Betere medicijnen voor antistolling verwacht
- Hartfunctie verbetert: ICD is niet meer nodig (apr
- Pacemakerbehandeling kan effectiever
- Wel of geen defibrillatietest tijdens ICD-implanta
- Medicijngebruik Brugada
- ICD steeds vaker MRI-bestendig (oktober 2014)
- Professor Pedro Brugada (juli 2014)
- Ablatietechniek uit de VS toegepast (april 2014)
- Complicaties bij implantaties (april 2014)
- Wat vinden ICD-dragers van remote monitoring?
- Een draadje in of op het hart. Wat is het verschil
- Verlaging van stralingswaarde tijdens ablaties een
- Stamceltherapie biedt mogelijk voedingsbodem voor
- De cardioloog-elektrofysioloog.
- Nieuwe antistollingsmiddelen. Het voor en tegen
- Cardiale contractiliteit modulatie
- Eerste draadloze pacemakers geïmplanteerd
- Cardiogenetica, een wetenschap in ontwikkeling
- De neurostimulator: een nieuwe behandeling voor pa
- Hart in drie dimensies (januari 2013)
- Atriumfibrilleren (oktober 2012)
- Met pacemaker of ICD in de MRI (oktober 2012)
- ICD’s en het risico op infecties (oktober 2012)
- Specialist in ontregelde ritmes (oktober 2012)
- Richtlijn Radiotherapie bij patiënten met een ICD
- Verschillen tussen vrouwen en mannen met een ICD?
- Uitbreiding indicatie bivent. pacemakers en ICD's
- Vervanging ICD niet altijd vanzelfsprekend. Een voorstel (april 2012)
- Goed nieuws over hart- en vaatziekten. Ontwikkelingen in diagnose en behandeling (april 2012)
- Primaire preventie tegen plotse hartdood met een ICD: heeft de oudere patiënt hier net zoveel voordeel van als de jongere? (januari 2012)
- MRI-scan in veel gevallen veilig voor pacemaker- en ICD-dragers (januari 2012)
- Strenge normen voor ziekenhuis dat ICD-implantaties uitvoert (oktober 2011)
- Hartfalen bij vrouwen (oktober 2011)
- Het steunhart als permanente behandeling van chronisch hartfalen: een nieuw tijdperk is aangebroken ( april 2011)
- Bewaking op afstand kan gemoedsrust bieden aan patiënten met recall-ICD draden (april 2011)
- ICD-implantaties bij kinderen (april 2011)
- Studie concludeert: In Amerika worden veel ICD's onterecht geïmplanteerd (april 2011)
- Bij wie hapert het hart? (januari 2011)
- STIN en telecardiologie - een standpunt-bepaling vanuit het perspectief van de ICD-drager (januari 2011)
- Is primaire preventie door implanteerbare cardioverter defibrillatoren "shockproof" of zinvol? (oktober 2010)
- De toenemende rol van telecardiologie bij de behandeling van hartziekten en de gevolgen daarvan voor behandelaar en patiënt (april 2010)
- Hartritmestoornissen? Trek een defibrillator aan! (januari 2010)
- Maatwerk in het VU medisch centrum. Individueel maatwerk voor patiënten met hartfalen en Cardiale Resynchronisatie Therapie (januari 2010)
- Erfelijkheidsonderzoek naar oorzaak van plotse hartdood (juli 2009)
- Beëindigen van ICD-therapie: een optie? (januari 2009)
- De geheimtaal van het elektrocardiogram (januari 2009)
- De NYHA-classificatie (oktober 2008)
- Kastje voor kinderhart (oktober 2008)
- Orde in de chaos, deel 1: Boezemritmestoornissen (mei 2008)
- Orde in de chaos, deel 2: Kamerritmestoornissen (mei 2008)
- Erfelijkheidsonderzoek en de gevolgen voor ICD-indicaties (oktober 2007)
- Bevolkingsonderzoek naar borstkanker bij ICD-draagsters (oktober 2007)
- Waarom sterven jonge sporters plots aan een hartstilstand? (oktober 2007)
- ICD-implantaties bij kinderen (april 2007)
- Vraagtekens bij de veiligheid van de implanteerbare cardioverter en defibrillator: de recall procedures (januari 2007)
- Hartritmestoornissen bij duursporters (november 2006)
- ICD-draagster en zwangerschap (juli 2006)
- Wij waren ICD-draagster tijdens onze zwangerschap (Redactie juli 2006)
- Stilstaan door hyperactiviteit (januari 2006)
- De implanteerbare cardioverter en defibrillator: van alleen een shock naar volledig therapieplatform: de toekomst (juli 2005)
- De ICD: Levensredder bij uitstek (november 2004)
- Implantatie van de ICD: onder narcose of met plaatselijke verdoving (juli 2003)