Medische verhalen
Bij wie hapert het hart? (januari 2011)
Raymon Heemskerk
Veel mensen hebben mogelijk baat bij een geïmplanteerd apparaatje dat het hartritme herstelt als er een levens-bedreigende ritmestoornis optreedt. Die groep is echter te groot om allemaal te voorzien van zo'n ICD. Promovendus Jan Willem Borleffs vond nieuwe criteria om de juiste kandidaten te selecteren.
"Plotselinge hartdood is in ongeveer de helft van alle gevallen de eerste manifestatie van hart-en vaatziekten", zegt Jan Willem Borleffs. In veel gevallen had een geïmplanteerde defibrillator (ICD) de hartdood kunnen voorkomen. Een ICD houdt het hartritme in de gaten en geeft zo nodig een elektrische schok om het ritme te herstellen. Maar hoe weet je wie een grote kans loopt op een haperend hart en dus een ICD geïmplanteerd zou moeten krijgen?
Borleffs: "Dat zijn in de eerste plaats mensen die een levensbedreigende ritmestoornis hebben overleefd. Zij krijgen in principe allemaal een ICD. Daarnaast is er een grote groep mensen met een slechte pompfunctie, die ook binnen de richtlijnen voor een ICD vallen. Dat zijn echter te veel mensen om allemaal van een ICD te voorzien." Amper 10 procent van de mensen die volgens de richtlijnen voor een ICD in aanmerking komt, krijgt deze op dit moment daadwerkelijk.
Bij de mensen die wél een ICD krijgen blijkt dat achteraf niet altijd nodig te zijn geweest. "Dat is zonde, want een implanteerbare defibrillator is duur, de operatie brengt risico's met zich mee en het apparaat kan ten onrechte schokken geven. Die komen niet vaak voor, maar zijn als ze optreden heel vervelend. Zo'n schok voelt als een enorm harde stomp op de borst, waar patiënten angstig van kunnen worden." Zo'n onterechte schok blijkt ook niet ongevaarlijk, ontdekte de promovendus. "We zagen een verhoogde sterfte bij mensen die ten onrechte een schok hadden gekregen. Of dat komt door de psychische gevolgen ervan of door een direct effect op het hartspierweefsel weten we nog niet."
Een van de doelen van het promotieonderzoek van Borleffs was patiëntenkenmerken te identificeren die beter voorspellen of iemand echt een ICD nodig heeft. Dat deed hij door de ICD-dragers bij wie het apparaat in de jaren na implantatie daadwerkelijk in actie had moeten komen, te vergelijken met degenen bij wie dat niet het geval was. Borleffs ontdekte dat het elektrocardiogram (ECG) verraadt of het hart grote kans loopt op een levensbedreigende ritmestoornis. "Door op basis hiervan nieuwe criteria op te stellen kan onterechte plaatsing van een ICD bij veel mensen voorkomen worden. Er moeten niet minder ICD's geplaatst worden, maar we moeten kritisch kijken of de juiste mensen er een krijgen." Mensen bij wie het ECG niet de door Borleffs ontdekte afwijking vertoont zijn geholpen met regelmatige controle bij de cardioloog en medicijnen die het hartritme onder controle houden. Ook zeventigplussers met bijkomende ernstige aandoeningen blijken meestal geen baat te hebben bij een ICD.
De promovendus verwacht niet dat de richtlijnen voor plaatsing van een ICD op grond van zijn resultaten direct aangepast zullen worden. "Eerst moet worden ingezien dat we het met de huidige richtlijnen niet redden. Daar gaan waarschijnlijk nog wel de nodige tijd en onderzoek overheen", schat Borleffs in.
Jan Willem Borleffs promoveerde op 30 september op zijn proefschrift Implantable cardioverter defibrillator treatment: benefits and pitfalls in the currently indicated population (Behandeling met een ICD, voor- en nadelen voor de groep patiënten die daarvoor een indicatie heeft) bij prof. Martin Schalij en prof. Jeroen Bax (beiden Hartziekten). Borleffs werkt momenteel - als onderdeel van zijn opleiding tot cardioloog - als aios (arts in opleiding tot specialist) algemene interne geneeskunde in het Bronovo Ziekenhuis te Den Haag.
(bron: Cicero, magazine LUMC, nummer 8, 11 oktober 2010)
Lees meer
- Nederlandse Hart Registratie van start
- Radiotherapie bij patiênten met een ICD
- 'Innoveren voor best mogelijke zorg'
- Cryo-ablatie succesvol bij boezemfibrilleren
- 'Hart 3.0 betreft regeneratie van de hartspier'
- 'ICD-controle dichtbij is patiëntvriendelijk'
- Hartspierziekte door eeuwenoud Fries foutje
- Impact van ICD bij maken van mammogram (okt. 2015)
- Specifieke problemen met ICD's bij kinderen
- Nieuwe antistollingsmiddelen
- Betere medicijnen voor antistolling verwacht
- Hartfunctie verbetert: ICD is niet meer nodig (apr
- Pacemakerbehandeling kan effectiever
- Wel of geen defibrillatietest tijdens ICD-implanta
- Medicijngebruik Brugada
- ICD steeds vaker MRI-bestendig (oktober 2014)
- Professor Pedro Brugada (juli 2014)
- Ablatietechniek uit de VS toegepast (april 2014)
- Complicaties bij implantaties (april 2014)
- Wat vinden ICD-dragers van remote monitoring?
- Een draadje in of op het hart. Wat is het verschil
- Verlaging van stralingswaarde tijdens ablaties een
- Stamceltherapie biedt mogelijk voedingsbodem voor
- De cardioloog-elektrofysioloog.
- Nieuwe antistollingsmiddelen. Het voor en tegen
- Cardiale contractiliteit modulatie
- Eerste draadloze pacemakers geïmplanteerd
- Cardiogenetica, een wetenschap in ontwikkeling
- De neurostimulator: een nieuwe behandeling voor pa
- Hart in drie dimensies (januari 2013)
- Atriumfibrilleren (oktober 2012)
- Met pacemaker of ICD in de MRI (oktober 2012)
- ICD’s en het risico op infecties (oktober 2012)
- Specialist in ontregelde ritmes (oktober 2012)
- Richtlijn Radiotherapie bij patiënten met een ICD
- Verschillen tussen vrouwen en mannen met een ICD?
- Uitbreiding indicatie bivent. pacemakers en ICD's
- Vervanging ICD niet altijd vanzelfsprekend. Een voorstel (april 2012)
- Goed nieuws over hart- en vaatziekten. Ontwikkelingen in diagnose en behandeling (april 2012)
- Primaire preventie tegen plotse hartdood met een ICD: heeft de oudere patiënt hier net zoveel voordeel van als de jongere? (januari 2012)
- MRI-scan in veel gevallen veilig voor pacemaker- en ICD-dragers (januari 2012)
- Strenge normen voor ziekenhuis dat ICD-implantaties uitvoert (oktober 2011)
- Hartfalen bij vrouwen (oktober 2011)
- Het steunhart als permanente behandeling van chronisch hartfalen: een nieuw tijdperk is aangebroken ( april 2011)
- Bewaking op afstand kan gemoedsrust bieden aan patiënten met recall-ICD draden (april 2011)
- ICD-implantaties bij kinderen (april 2011)
- Studie concludeert: In Amerika worden veel ICD's onterecht geïmplanteerd (april 2011)
- Bij wie hapert het hart? (januari 2011)
- STIN en telecardiologie - een standpunt-bepaling vanuit het perspectief van de ICD-drager (januari 2011)
- Is primaire preventie door implanteerbare cardioverter defibrillatoren "shockproof" of zinvol? (oktober 2010)
- De toenemende rol van telecardiologie bij de behandeling van hartziekten en de gevolgen daarvan voor behandelaar en patiënt (april 2010)
- Hartritmestoornissen? Trek een defibrillator aan! (januari 2010)
- Maatwerk in het VU medisch centrum. Individueel maatwerk voor patiënten met hartfalen en Cardiale Resynchronisatie Therapie (januari 2010)
- Erfelijkheidsonderzoek naar oorzaak van plotse hartdood (juli 2009)
- Beëindigen van ICD-therapie: een optie? (januari 2009)
- De geheimtaal van het elektrocardiogram (januari 2009)
- De NYHA-classificatie (oktober 2008)
- Kastje voor kinderhart (oktober 2008)
- Orde in de chaos, deel 1: Boezemritmestoornissen (mei 2008)
- Orde in de chaos, deel 2: Kamerritmestoornissen (mei 2008)
- Erfelijkheidsonderzoek en de gevolgen voor ICD-indicaties (oktober 2007)
- Bevolkingsonderzoek naar borstkanker bij ICD-draagsters (oktober 2007)
- Waarom sterven jonge sporters plots aan een hartstilstand? (oktober 2007)
- ICD-implantaties bij kinderen (april 2007)
- Vraagtekens bij de veiligheid van de implanteerbare cardioverter en defibrillator: de recall procedures (januari 2007)
- Hartritmestoornissen bij duursporters (november 2006)
- ICD-draagster en zwangerschap (juli 2006)
- Wij waren ICD-draagster tijdens onze zwangerschap (Redactie juli 2006)
- Stilstaan door hyperactiviteit (januari 2006)
- De implanteerbare cardioverter en defibrillator: van alleen een shock naar volledig therapieplatform: de toekomst (juli 2005)
- De ICD: Levensredder bij uitstek (november 2004)
- Implantatie van de ICD: onder narcose of met plaatselijke verdoving (juli 2003)