Medische verhalen
MRI-scan in veel gevallen veilig voor pacemaker- en ICD-dragers (januari 2012)

Gijs Sterks
Mits er goede voorzorgsmaatregelen worden genomen, kunnen patiënten met een pacemaker of een ICD in veel gevallen veilig een MRI-scan ondergaan, ook al zijn de apparaten niet ‘MRI (Magnetic Resonance Imaging )-scan compatibel' uitgevoerd. Dat is de uitkomst van een praktijkstudie die werd uitgevoerd door een team onder leiding van dr. Saman Nazarian van de John Hopkins Universiteit in Baltimore. Het onderzoek vond plaats bij 438 patiënten die samen 555 keer een MRI-scan ondergingen. In geen enkel geval bleek de ICD of de pacemaker door de scanapparatuur zodanig beïnvloed dat herprogrammering of vervanging nodig was, niet alleen kort na de scan (15 weken) maar ook niet na langere tijd (66 weken). Gijs Sterks vatte de inhoud van de studie voor ons samen.
Elektromagnetische velden, opgewekt door het MRI-apparaat, kunnen door elektromagnetische interferentie (EMI) invloed hebben op de programmering en werking van pacemakers en ICD's in de buurt van het apparaat en zeker tijdens een scan. Bovendien kunnen de ICD's, de pacemakers en de leads op de gemaakte scan artefacten (beeldverstoringen) geven die de waarde van die scan beperken. Dan bestaat de kans dat de scan niet bruikbaar is en heeft het onderzoek dus geen zin. Maar de studie suggereert - en andere recente gegevens ondersteunen dat - dat de risico's van een MRI-scan voor deze apparaten weliswaar potentieel aanwezig zijn maar te hoog worden ingeschat. Bovendien kunnen die effectief worden voorkomen. Nazarian en zijn medewerkers ontwikkelden daarvoor een protocol. Het dragen van een pacemaker of ICD moet daarom niet langer zonder meer een reden zijn om af te zien van een MRI-scan. Belangrijker is dat men voor elke patiënt afweegt of de voordelen opwegen tegen de eventuele risico's zoals dat geldt voor elke medische ingreep.
Klein maar reëel gevaar
Het ergste wat kan gebeuren is dat tijdens de scan, ten gevolge van EMI, de ‘power reset' functie van het apparaat geactiveerd wordt zodat het apparaat gereset wordt naar de fabrieksinstellingen waardoor de programmering, zoals de patiënt die nodig heeft, verloren gaat. Dit gebeurde in 3 van de 555 MRI-scans in de studie zodat na het onderzoek de oorspronkelijke instellingen hersteld moesten worden.
Dit is met name een probleem voor pacemakerafhankelijke patiënten. Daarom is het monitoren van de patiënt tijdens de behandeling zo belangrijk. Dat moet gebeuren door een verpleegkundige met hartspecialisatie die o.a. de bloeddruk, het hartritme en de zuurstofopname in de gaten houdt. Ze dient bekend te zijn met de programmering van het apparaat en reanimatie en te worden gecontroleerd door een elektrofysioloog. Zodra zich een onregelmatigheid voordoet, moet de scan worden afgebroken.
In alle gevallen worden de instellingen van het apparaat voor het begin van de scan zo veel mogelijk vereenvoudigd. Het apparaat wordt uitgelezen om de instellingen vast te leggen en ‘defensief' geprogrammeerd in die zin dat shocktherapie wordt afgezet om te voorkomen dat de ICD reageert op de EMI. Als de patiënt pacemakerafhankelijk is wordt de pacemaker ingesteld op ‘altijd pacen'. Na de scan moet de oorspronkelijke programmering worden hersteld.
Niet voor iedereen
Bij pacemakerafhankelijke patiënten met een apparaat dat niet zo kan worden geprogrammeerd dat EMI-invloed wordt geminimaliseerd tijdens het pacen, wat vaak voorkomt bij ICD's die ook als pacemaker fungeren, is een MRI-scan niet mogelijk.
Dit geldt ook voor patiënten met oude leads van voor 1998 / 2000 omdat deze meer last hebben van verhitting tijdens de MRI dan de moderne leads. Ook bij patiënten met niet-gefixeerde leads en epicardiale leads (leads aan de buitenkant van het hart) is een MRI-scan niet zonder risico omdat de magnetische aantrekkingskracht de leads kan verplaatsen. Toch is Nazarian van mening dat de kans op verschuiving in werkelijkheid erg klein is.
Volgens hem zijn pacemakers en ICD's die geïmplanteerd zijn sinds 1998 / 2000 enigszins EMI- bestendig en ‘relatief veilig' onder bepaalde voorwaarden. Oudere pacemakers zijn niet bestand tegen een MRI-scan maar er zijn gelukkig nog slechts weinig patiënten met zo'n oud apparaat.
Nazarian ziet de ideale oplossing van het probleem in de nieuwe generatie MRI-compatibele apparaten die de laatste jaren steeds meer worden geïmplanteerd. Vrijwel elke pacemaker- of ICD-drager zal daardoor in de toekomst zonder risico een MRI-scan kunnen ondergaan. Dat is vooral belangrijk bij gecompliceerde chirurgische ingrepen of de vroege opsporing van kanker.
(Naar http://www.theheart.org/heartwire)
Aanvulling: eind november ontvingen wij van BIOTRONIK het bericht dat de firma in het kader van een studie is begonnen met het implanteren van MRI-veilige ICD's op experimentele basis. Pas na de afronding van het onderzoek komen deze ICD's op de markt voor alle ziekenhuizen. Naar verwachting zal dat zijn in april 2012.
Lees meer
- Nederlandse Hart Registratie van start
- Radiotherapie bij patiênten met een ICD
- 'Innoveren voor best mogelijke zorg'
- Cryo-ablatie succesvol bij boezemfibrilleren
- 'Hart 3.0 betreft regeneratie van de hartspier'
- 'ICD-controle dichtbij is patiëntvriendelijk'
- Hartspierziekte door eeuwenoud Fries foutje
- Impact van ICD bij maken van mammogram (okt. 2015)
- Specifieke problemen met ICD's bij kinderen
- Nieuwe antistollingsmiddelen
- Betere medicijnen voor antistolling verwacht
- Hartfunctie verbetert: ICD is niet meer nodig (apr
- Pacemakerbehandeling kan effectiever
- Wel of geen defibrillatietest tijdens ICD-implanta
- Medicijngebruik Brugada
- ICD steeds vaker MRI-bestendig (oktober 2014)
- Professor Pedro Brugada (juli 2014)
- Ablatietechniek uit de VS toegepast (april 2014)
- Complicaties bij implantaties (april 2014)
- Wat vinden ICD-dragers van remote monitoring?
- Een draadje in of op het hart. Wat is het verschil
- Verlaging van stralingswaarde tijdens ablaties een
- Stamceltherapie biedt mogelijk voedingsbodem voor
- De cardioloog-elektrofysioloog.
- Nieuwe antistollingsmiddelen. Het voor en tegen
- Cardiale contractiliteit modulatie
- Eerste draadloze pacemakers geïmplanteerd
- Cardiogenetica, een wetenschap in ontwikkeling
- De neurostimulator: een nieuwe behandeling voor pa
- Hart in drie dimensies (januari 2013)
- Atriumfibrilleren (oktober 2012)
- Met pacemaker of ICD in de MRI (oktober 2012)
- ICD’s en het risico op infecties (oktober 2012)
- Specialist in ontregelde ritmes (oktober 2012)
- Richtlijn Radiotherapie bij patiënten met een ICD
- Verschillen tussen vrouwen en mannen met een ICD?
- Uitbreiding indicatie bivent. pacemakers en ICD's
- Vervanging ICD niet altijd vanzelfsprekend. Een voorstel (april 2012)
- Goed nieuws over hart- en vaatziekten. Ontwikkelingen in diagnose en behandeling (april 2012)
- Primaire preventie tegen plotse hartdood met een ICD: heeft de oudere patiënt hier net zoveel voordeel van als de jongere? (januari 2012)
- MRI-scan in veel gevallen veilig voor pacemaker- en ICD-dragers (januari 2012)
- Strenge normen voor ziekenhuis dat ICD-implantaties uitvoert (oktober 2011)
- Hartfalen bij vrouwen (oktober 2011)
- Het steunhart als permanente behandeling van chronisch hartfalen: een nieuw tijdperk is aangebroken ( april 2011)
- Bewaking op afstand kan gemoedsrust bieden aan patiënten met recall-ICD draden (april 2011)
- ICD-implantaties bij kinderen (april 2011)
- Studie concludeert: In Amerika worden veel ICD's onterecht geïmplanteerd (april 2011)
- Bij wie hapert het hart? (januari 2011)
- STIN en telecardiologie - een standpunt-bepaling vanuit het perspectief van de ICD-drager (januari 2011)
- Is primaire preventie door implanteerbare cardioverter defibrillatoren "shockproof" of zinvol? (oktober 2010)
- De toenemende rol van telecardiologie bij de behandeling van hartziekten en de gevolgen daarvan voor behandelaar en patiënt (april 2010)
- Hartritmestoornissen? Trek een defibrillator aan! (januari 2010)
- Maatwerk in het VU medisch centrum. Individueel maatwerk voor patiënten met hartfalen en Cardiale Resynchronisatie Therapie (januari 2010)
- Erfelijkheidsonderzoek naar oorzaak van plotse hartdood (juli 2009)
- Beëindigen van ICD-therapie: een optie? (januari 2009)
- De geheimtaal van het elektrocardiogram (januari 2009)
- De NYHA-classificatie (oktober 2008)
- Kastje voor kinderhart (oktober 2008)
- Orde in de chaos, deel 1: Boezemritmestoornissen (mei 2008)
- Orde in de chaos, deel 2: Kamerritmestoornissen (mei 2008)
- Erfelijkheidsonderzoek en de gevolgen voor ICD-indicaties (oktober 2007)
- Bevolkingsonderzoek naar borstkanker bij ICD-draagsters (oktober 2007)
- Waarom sterven jonge sporters plots aan een hartstilstand? (oktober 2007)
- ICD-implantaties bij kinderen (april 2007)
- Vraagtekens bij de veiligheid van de implanteerbare cardioverter en defibrillator: de recall procedures (januari 2007)
- Hartritmestoornissen bij duursporters (november 2006)
- ICD-draagster en zwangerschap (juli 2006)
- Wij waren ICD-draagster tijdens onze zwangerschap (Redactie juli 2006)
- Stilstaan door hyperactiviteit (januari 2006)
- De implanteerbare cardioverter en defibrillator: van alleen een shock naar volledig therapieplatform: de toekomst (juli 2005)
- De ICD: Levensredder bij uitstek (november 2004)
- Implantatie van de ICD: onder narcose of met plaatselijke verdoving (juli 2003)