Medische verhalen

De ICD: Levensredder bij uitstek (november 2004)

Door Frans Mol en Peter Zaadstra

Dit jaar werden de resultaten bekend van twee grote Amerikaanse onderzoeken, gesponsord door de firma’s Guidant en Medtronic. Opnieuw is aangetoond, dat patiënten met hartfalen door de implantatie van een ICD langer blijven leven; ook de kwaliteit van hun leven neemt duidelijk toe. De resultaten van de behandeling met (biventriculaire) ICD of pacemaker (al dan niet in combinatie met medicijnen liggen hoger dan bij de behandeling met alleen medicijnen.

 

De COMPANION-studie
De firma Guidant sponsorde de zogenaamde COMPANION-studie (Comparison of Medical Therapy, Pacing and Defibrillation in Heart Failure) die van 2000 tot en met 2003 plaatsvond in 128 centra, verspreid over de Verenigde Staten en die gecoördineerd werd door het Colorado Health Sciences Center van de universiteit van Colorado. Het onderzoek richtte zich op Cardiale Resynchronisatie Therapie (CRT), waarbij een pacemaker of ICD de linker- en rechter hartkamer tegelijk laat samentrekken om het bloed door het lichaam te pompen.

 

Centraal stond de vraag: Vermindert deze therapie de sterfte en/of het aantal ziekenhuisopnames bij patiënten met matig of ernstig hartfalen? De resultaten waren zeer positief. Een tamelijk grote groep van de deelnemers aan het onderzoek bleek aanzienlijk baat te hebben bij CRT. De patiënten voelden zich niet alleen beter en daardoor actiever; ze bleken langer te leven, terwijl ziekenhuisopnames konden worden voorkomen. Deze studie laat voor het eerst zien, dat CRT voor veel verbeteringen zorgt, die ver boven de resultaten van behandeling met medicatie liggen.

 

In die zin sluit het resultaat wonderwel aan bij de uitkomsten van eerdere onderzoekingen over de behandeling van levenbedreigende ritmestoornissen met een ICD of met medicijnen. Ook daar won de ICD het met voorsprong.

 

Aan het onderzoek namen 1520 patiënten deel. Zij waren geselecteerd op matig tot ernstig symptomatisch hartfalen, ziekenhuisopname in de laatste 12 maanden en voorgeschreven optimaal ingestelde medicatie. 20% ontving alleen de optimale medicatie die op dat moment beschikbaar was. 40% ontving optimale medicatie, plus een geïmplanteerde CRT-pacemaker die het hart aan beide zijden elektrische stimulatie geeft om de pompfunctie te stimuleren. De laatste 40% ontving optimale medicatie en een geïmplanteerde CRT-defibrillator, met dezelfde functie als de pacemaker, maar bovendien met de mogelijkheid het hart een shock toe te dienen bij levensbedreigende hartritmestoornissen.

 

De resultaten van het COMPANION onderzoek laten voor het eerst zien, dat CRT voor duidelijke verbetering zorgt bij de behandeling van hartfalenpatiënten. Deze liggen ver boven de maximale resultaten die bereikt kunnen worden met optimaal ingestelde medicatie (diuretica,bèta-blokkers en ACE-remmers).

 

De resultaten waren als volgt:

  • Een 40% reductie in sterfte of ziekenhuisopname voor de groep patïenten met de CRT-defibrillator, vergeleken met de groep met alleen medicatie.
  • Een 36% reductie in sterfte door allerlei oorzaken voor de patïenten met een CRT-defibrillator, vergeleken met de groep met alleen medicatie.
  • Een 20% reductie voor gecombineerde sterfte door allerlei oorzaken of ziekenhuisopname voor de patïenten met een CRT-defibrillator, vergeleken met de patïenten met alleen medicatie.
  • Een 19% reductie in gecombineerde sterfte door allerlei oorzaken of ziekenhuisopname voor de patïenten met een CRT-pacemaker, vergeleken met de groep met alleen medicatie.

 

CRT in Nederland
Op dit moment worden in Nederland per jaar per miljoen inwoners slechts 47 CRT –pacemakers of CRT-defibrillatoren geïmplanteerd . Dat is relatief weinig vergeleken met een getal van 172 per miljoen inwoners in de Verenigde Staten. en toch hebben verschillende gezondheidseconomische onderzoeken aangetoond, dat CRT de overheid geld kan besparen door vermindering van het aantal ziekenhuisopnamen en medicijngebruik. Naar schatting kost de behandeling van hartfalen de Nederlandse overheid jaarlijks 300 miljoen Euro, waarvan 2/3e wordt veroorzaakt door ziekenhuisopnames. Met CRT kan geld worden bespaard o.a. door een vermindering van de ziekenhuisopnameduur van 493 tot 98 dagen en afname van bezoek aan de huisarts met maar liefst 58 procent. Deze mogelijkheid tot bezuinigen zou minister Drs. W.J. Hoogervorst, die naarstig op zoek is naar elke vorm van beperking van de overheidsuitgaven in de gezondheidssector, toch als muziek in de oren moeten klinken.

In 2003 werd slechts 0,15% van het Budget Gezondheidszorg (= € 67 miljoen) uitgegeven aan implantaties van verschillende pacemakers, terwijl er naar schatting in Nederland momenteel 60.000 mensen leven die zouden kunnen profiteren van CRT. Opvoering van het budget is dus alleszins aan te bevelen, zowel in het belang van de betrokkenen, als wel in dat van de schatkist.

 

De SCD-HeFT studie
In maart van dit jaar verschenen de resultaten van een onderzoek van het Amerikaans Nationaal Gezondheidsinstituut (NIH), dat gesponsord werd door de firma Medtronic en dat gepubliceerd is onder de naam: Sudden Cardiac Death in Hearth Failure Trial. Ook dit onderzoek toont onomstotelijk aan, dat mensen, die lijden aan hartfalen, langer leven dankzij de implantatie van een inwendige defibrillator, dit in tegenstelling tot alleen preventieve behandeling met medicijnen.

 

Het onderzoek strekte zich in de periode 1997 – 2001 uit over 2521 patiënten met een matige vorm van hartfalen. Bij één derde van de patiënten werd een ICD van het merk Medtronic geïmplanteerd. Eén derde kreeg amiodarone, een medicijn, dat wordt gebruikt ter voorkoming van snelle hartritmes en de resterende groep kreeg een placebo. Alle deelnemers gebruikten tijdens de duur van de studie optimale conventionele hartfalenmedicatie.Nadat de studie was afgerond, bleek, dat bij patiënten, bij wie een defibrillator was geïmplanteerd, het overlijdenspercentage daalde met maar liefst 23 procent, terwijl het gebruik van het medicijn amiodarone de overlevingskansen niet vergrootte. Zelfs patiënten met een ejectiefractie van 35% of minder (ejectiefractie is het deel van het volume van de linkerkamer, dat per hartslag wordt uitgepompt, normaal is dit 65%), bleken nog baat te hebben bij de implantatie van een defibrillator.

 

Conclusie
Uw ICD is levensredder bij uitstek. Dat geldt niet alleen voor de “gewone” ICD, maar zeker ook voor de ICD die is uitgerust met CRT. Door deze therapie, in combinatie met optimaal ingestelde medicijnen, verbetert de kwaliteit van leven en nemen de kansen van overleven toe.

 

 

Lees meer

Open archief (52 artikelen)