Medische verhalen
Primaire preventie tegen plotse hartdood met een ICD: heeft de oudere patiënt hier net zoveel voordeel van als de jongere? (januari 2012)
Hans van Rees, arts in opleiding tot cardioloog, Leids Universitair Medisch Centrum
Dr. Hans van Rees en collega's deden een onderzoek naar de effectiviteit van preventieve implantatie van een ICD ter voorkoming van een plotse hartdood bij 75-jarigen en ouder. Zij publiceerden de resultaten in Europace 2011 onder de titel Prophylactic implantable Cardioverter defibrillator treatment in the elderly: therapy, adverse events, and survival gain'. Dr. Hans van Rees was bereid voor onze lezers de inhoud samen te vatten in het Nederlands.
Inleiding
Uit meerdere patiëntenstudies is gebleken dat patiënten met een hoog risico voor plotse hartdood en een slechte hartkamerfunctie baat hebben bij een implanteerbare defibrillator (ICD). Op basis van deze studies heeft men in de richtlijn opgenomen dat patiënten (ouder dan 18 jaar) met een slechte hartkamerfunctie een indicatie hebben voor een ICD. Deze richtlijn houdt echter geen rekening met de leeftijd van de patiënt. Zelfs patiënten van 100 jaar zouden een ICD geïmplanteerd moeten krijgen, terwijl in de studies die het fundament van de richtlijnen vormen, nauwelijks patiënten voorkwamen die ouder waren dan 85 jaar en het bewijs hiervoor dus zwak is. Dat is de reden dat wij in het Leids Universitair Medisch Centrum (LUMC) hebben onderzocht of oudere patiënten ook voordeel hebben van een ICD.
Studie en resultaten
Voor deze studie hebben wij de gegevens onderzocht van alle patiënten die tussen 1996 en 2009 een ICD kregen voor primaire preventie tegen plotse hartdood. Dat waren er 1395. Hiervan was 14% 75-plusser toen ze hun (eerste) ICD kregen.

Wat opviel was dat de patiënten in de loop der jaren gemiddeld op steeds oudere leeftijd hun ICD kregen (zie figuur 1). Ter illustratie: tussen 1996 en 2000 waren alle patiënten jonger dan 75 jaar toen hun eerste ICD werd geïmplanteerd terwijl tussen 2005 en 2009 16% van de patiënten op dat moment wel 75-plusser was. Daarnaast bleken 75-plussers meer hartaandoeningen en vaker ernstige nierziekten te hebben, terwijl patiënten jonger dan 65 vaker rookten en mildere vormen van hartfalen hadden.
Als we vervolgens kijken naar het aantal terechte ICD-shocks, blijkt er geen verschil te zijn tussen het aantal jongere en oudere patiënten dat een shock krijgt. Wel blijkt dat 1 jaar na de terechte shock 35% van de 75-plussers was overleden en slechts 7% van de patiënten jonger dan 65 jaar. Qua bijwerkingen, zoals infecties en problemen met de draad vonden wij geen verschillen. 75-plussers kregen wel minder onnodige shocks dan de jongere patiënten.
Conclusie: Het aantal 75-plussers dat ter voorkoming van plotse hartdood een ICD krijgt, neemt de laatste jaren sterk toe. Het risico op sterfte na een ICD-shock is hoger voor oudere patiënten dan voor jongere. Dit komt waarschijnlijk omdat oudere ICD-patiënten, naast hartproblemen, ook veel andere ziektes onder de leden hebben, waardoor zij een hoger risico lopen op overlijden dan de jongere patiënt. Primaire preventie met een ICD bij 75-plussers lijkt dus minder effectief.
Lees meer
- Nederlandse Hart Registratie van start
- Radiotherapie bij patiênten met een ICD
- 'Innoveren voor best mogelijke zorg'
- Cryo-ablatie succesvol bij boezemfibrilleren
- 'Hart 3.0 betreft regeneratie van de hartspier'
- 'ICD-controle dichtbij is patiëntvriendelijk'
- Hartspierziekte door eeuwenoud Fries foutje
- Impact van ICD bij maken van mammogram (okt. 2015)
- Specifieke problemen met ICD's bij kinderen
- Nieuwe antistollingsmiddelen
- Betere medicijnen voor antistolling verwacht
- Hartfunctie verbetert: ICD is niet meer nodig (apr
- Pacemakerbehandeling kan effectiever
- Wel of geen defibrillatietest tijdens ICD-implanta
- Medicijngebruik Brugada
- ICD steeds vaker MRI-bestendig (oktober 2014)
- Professor Pedro Brugada (juli 2014)
- Ablatietechniek uit de VS toegepast (april 2014)
- Complicaties bij implantaties (april 2014)
- Wat vinden ICD-dragers van remote monitoring?
- Een draadje in of op het hart. Wat is het verschil
- Verlaging van stralingswaarde tijdens ablaties een
- Stamceltherapie biedt mogelijk voedingsbodem voor
- De cardioloog-elektrofysioloog.
- Nieuwe antistollingsmiddelen. Het voor en tegen
- Cardiale contractiliteit modulatie
- Eerste draadloze pacemakers geïmplanteerd
- Cardiogenetica, een wetenschap in ontwikkeling
- De neurostimulator: een nieuwe behandeling voor pa
- Hart in drie dimensies (januari 2013)
- Atriumfibrilleren (oktober 2012)
- Met pacemaker of ICD in de MRI (oktober 2012)
- ICD’s en het risico op infecties (oktober 2012)
- Specialist in ontregelde ritmes (oktober 2012)
- Richtlijn Radiotherapie bij patiënten met een ICD
- Verschillen tussen vrouwen en mannen met een ICD?
- Uitbreiding indicatie bivent. pacemakers en ICD's
- Vervanging ICD niet altijd vanzelfsprekend. Een voorstel (april 2012)
- Goed nieuws over hart- en vaatziekten. Ontwikkelingen in diagnose en behandeling (april 2012)
- Primaire preventie tegen plotse hartdood met een ICD: heeft de oudere patiënt hier net zoveel voordeel van als de jongere? (januari 2012)
- MRI-scan in veel gevallen veilig voor pacemaker- en ICD-dragers (januari 2012)
- Strenge normen voor ziekenhuis dat ICD-implantaties uitvoert (oktober 2011)
- Hartfalen bij vrouwen (oktober 2011)
- Het steunhart als permanente behandeling van chronisch hartfalen: een nieuw tijdperk is aangebroken ( april 2011)
- Bewaking op afstand kan gemoedsrust bieden aan patiënten met recall-ICD draden (april 2011)
- ICD-implantaties bij kinderen (april 2011)
- Studie concludeert: In Amerika worden veel ICD's onterecht geïmplanteerd (april 2011)
- Bij wie hapert het hart? (januari 2011)
- STIN en telecardiologie - een standpunt-bepaling vanuit het perspectief van de ICD-drager (januari 2011)
- Is primaire preventie door implanteerbare cardioverter defibrillatoren "shockproof" of zinvol? (oktober 2010)
- De toenemende rol van telecardiologie bij de behandeling van hartziekten en de gevolgen daarvan voor behandelaar en patiënt (april 2010)
- Hartritmestoornissen? Trek een defibrillator aan! (januari 2010)
- Maatwerk in het VU medisch centrum. Individueel maatwerk voor patiënten met hartfalen en Cardiale Resynchronisatie Therapie (januari 2010)
- Erfelijkheidsonderzoek naar oorzaak van plotse hartdood (juli 2009)
- Beëindigen van ICD-therapie: een optie? (januari 2009)
- De geheimtaal van het elektrocardiogram (januari 2009)
- De NYHA-classificatie (oktober 2008)
- Kastje voor kinderhart (oktober 2008)
- Orde in de chaos, deel 1: Boezemritmestoornissen (mei 2008)
- Orde in de chaos, deel 2: Kamerritmestoornissen (mei 2008)
- Erfelijkheidsonderzoek en de gevolgen voor ICD-indicaties (oktober 2007)
- Bevolkingsonderzoek naar borstkanker bij ICD-draagsters (oktober 2007)
- Waarom sterven jonge sporters plots aan een hartstilstand? (oktober 2007)
- ICD-implantaties bij kinderen (april 2007)
- Vraagtekens bij de veiligheid van de implanteerbare cardioverter en defibrillator: de recall procedures (januari 2007)
- Hartritmestoornissen bij duursporters (november 2006)
- ICD-draagster en zwangerschap (juli 2006)
- Wij waren ICD-draagster tijdens onze zwangerschap (Redactie juli 2006)
- Stilstaan door hyperactiviteit (januari 2006)
- De implanteerbare cardioverter en defibrillator: van alleen een shock naar volledig therapieplatform: de toekomst (juli 2005)
- De ICD: Levensredder bij uitstek (november 2004)
- Implantatie van de ICD: onder narcose of met plaatselijke verdoving (juli 2003)