Medische verhalen

'ICD-controle dichtbij is patiëntvriendelijk' (april 2016)

Interview met Dick Loman, hartstimulatiespecialist 

Een ICD-drager ontmoet een lange rij van zorgaanbieders, onder wie de hartstimulatiespecialist, de vroegere pacemaker/ICD-technicus. Een van hen is Dick Loman, werkzaam in het Deventer Ziekenhuis, die in dit interview vertelt over zijn werk en over de Witte Lijst van ICD-implantatie- en -controlecentra.


Auteur: Henk Nieuwenhuis


Het Deventer Ziekenhuis (DZ) was volgens de onafhankelijke consumentenorganisatie Wegwijs in 2015 het beste ziekenhuis van Nederland. De cardiologieafdeling scoorde bij Wegwijs zeer goed. Het DZ is ontstaan uit een fusie van het Sint Jozef Ziekenhuis en het Sint Geertruiden Ziekenhuis.

 

Sinds wanneer bent u in het DZ werkzaam?

‘In 1985 ben ik hier als pacemakertechnicus gestart. Er was toen natuurlijk nog geen sprake van ICD’s in ons ziekenhuis. Ik denk dat de eerste ICD begin jaren tachtig in Nederland is geïmplanteerd, in Utrecht als ik mij goed herinner. Ik was in die beginjaren in dit ziekenhuis de enige pacemakertechnicus. Nu hebben wij een team van vier volledig gecertificeerde hartstimulatiespecialisten.’

 

Hoe word je hartstimulatiespecialist?

‘Het beroep is begin jaren zestig van de vorige eeuw ontstaan. In die beginperiode van de pacemaker werd de controle er zo’n beetje bijgedaan door iemand van de technische dienst of door een verpleegkundige. De cardioloog was daar meestal bij aanwezig. De scholing en training gebeurde op de werkplek. De techniek werd ingewikkelder, er kwam een pacemaker met twee draden bij en ook de ICD deed zijn intrede. De fabrikanten boden (merk)gerichte cursussen aan. Een en ander was geheel vrijblijvend, er was geen kwaliteitstoetsing. Naarmate de pacemaker steeds verfijnder en ingewikkelder werd en de ICD zijn intrede deed, ontstond er behoefte aan een goed geschoolde specialist. Nu is er een hbo bachelor-opleiding, die zich richt op het functioneren van het hart. Na twee basisjaren kan er gekozen worden uit vier specialisaties. Deze studie doe je naast je werk als hartfunctielaborant.’

 

Is er ook een beroepsvereniging?

‘Ja de Vereniging van Invasief Technische Hartstimulatie Specialisten (VITHaS). De vereniging is begin deze eeuw opgericht door vijf collega’s. Het beroep van pacemaker/ICD-technicus was enorm geëvolueerd en men vond dat er meer collegiaal overleg en kennisoverdracht moest zijn en meer aandacht voor een gedegen opleiding.’

 

In Deventer worden geen ICD’s geïmplanteerd?

‘Nee, wij sturen de patiënten die in aanmerking komen voor een ICD-implantatie naar het Isala Ziekenhuis in Zwolle. De eerste ICD-controle, gewoonlijk na acht weken, is ook nog in Zwolle en vervolgens nemen wij de behandeling over. De volledige verantwoordelijkheid wordt dan weer naar Deventer gedelegeerd. Wel blijven tijdens de follow-up de lijntjes met Zwolle kort. Ik noem een voorbeeld: het beleid wat betreft de extra controles van de patiënten met Riata-leads (draden van ICD’s van fabrikant St. Jude Medical, red.) hebben wij in nauw overleg met Isala uitgevoerd. Ook bij ingewikkelde casuïstiek maken wij een plan in overleg met de Zwolse collega’s.’

 

Niet ieder ziekenhuis mag toch ICD-controles verrichten?

‘Nee, daar zijn richtlijnen voor. In Nederland zijn veel ziekenhuizen, maar in slechts 29 ziekenhuizen mogen ICD-implantaties verricht worden, en daar worden natuurlijk ook controles uitgevoerd. Daarnaast zijn er nog eens elf ziekenhuizen die ICD-controles mogen uitvoeren. Deze ziekenhuizen staan op de zogenaamde Witte Lijst. Op de website van de STIN kun je al deze ziekenhuizen vinden. Gelukkig groeit het aantal ziekenhuizen op de Witte Lijst gestaag, waardoor de gespecialiseerde ICD-zorg steeds dichter bij de patiënt kan worden aangeboden.’

 

Wie bepaalt of een ziekenhuis op de Witte Lijst komt?

‘De Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC) beoordeelt of een cardiologisch centrum in aanmerking komt om de ICD-controles uit te voeren. Leden van de Commissie Kwaliteit, de Werkgroep Interventie Cardiologie en de Nederlandse Hartritme Associatie voeren de nulmetingen en de vervolgvisitaties uit. De criteria waaraan het ziekenhuis moet voldoen zijn niet gering. Ik zal er enkele noemen. Er moeten goede afspraken zijn met het implantatiecentrum. Daarnaast moet er een 7x24 uur beschikbaarheid zijn van cardiologen en hartstimulatiespecialisten. De cardiologen moeten aan dezelfde eisen voldoen als de cardiologen in het implantatiecentrum en de hartstimulatiespecialisten moeten volledig gecertificeerd zijn. Daarnaast is het ook gewenst dat een ziekenhuis op de Witte Lijst de telemonitoringcontroles voor zijn rekening neemt.’

 

Wat zijn de voordelen voor de patiënt als een ziekenhuis op de Witte Lijst staat?

‘De patiënt heeft een vast aanspreekpunt en hoeft niet meer naar verschillende ziekenhuizen op controlebezoek te gaan. Een controlebezoek geeft altijd spanningen. Controles laten uitvoeren bij verschillende cardiologen en hartstimulatiespecialisten is niet prettig. Ook bij opnamen na bijvoorbeeld een shock van de ICD is het minder belastend voor de patiënt als hij een bekende cardioloog of hartstimulatietechnicus ziet. Kortom, controle dichterbij is patiëntvriendelijk.’

 

Hoe groot is het werkgebied van het DZ?

‘Salland tot Raalte en Rijssen en de regio rond Zutphen.’

 

Hoe ervaart u de werkzaamheden van de STIN?

‘Zeer positief. De STIN beschikt over zeer veel kennis over de ICD en over de gevolgen van een implantatie voor de drager van de ICD. Op de website is een schat aan informatie te vinden, die ook nog eens zeer up-to-date is. Daarnaast kunnen de patiënten altijd in contact treden met de regiovrijwilligers. De patiënten vinden het prettig als zij met hun vragen terecht kunnen bij ervaringsdeskundigen en dat zijn de STIN-vrijwilligers bij uitstek. Door ICD-dragers wordt zeer verschillend gereageerd op het dragen van een ICD. Sommigen vergeten soms dat zij een ICD dragen, anderen zijn er dag en nacht mee bezig. Dan is het wel eens prettig om met een lotgenoot te kunnen praten.’

 

Hoe ziet u de toekomst rondom de zorg voor ICD-patiënten?

‘Ik denk dat wij in Nederland over kwalitatief zeer hoogwaardige ICD-zorg beschikken. Wel zijn er nog een aantal aandachtspunten. Zo is niet voor elke ICD-patiënt duidelijk welke ICD-zorg het ziekenhuis om de hoek kan en mag leveren. In dat kader is het gewenst dat het aantal ziekenhuizen met een Witte Lijst-erkenning verder stijgt.’



Beroepsvereniging VITHaS

De vereniging van Invasief Technische Hartstimulatie Specialisten (VITHaS) is in 2000 opgericht door Tim Schrama (AMC), Thijs Hendriks (VUMC), Lucretia de Vries (Martini Ziekenhuis), Hans Schmidt (Albert Schweitzer Ziekenhuis) en Dick Nagelkerke (UMCG). De technicus die zich voordien bezighield met de pacemaker en de ICD, was meestal door het ziekenhuis zelf opgeleid en de pacemaker- en ICD-fabrikanten zorgden voor diverse (merkgerichte) opleidingen. Sommige toegewijde technici haalden het Amerikaanse NASPE-diploma, een diploma van zeer hoog niveau op het gebied van kennis over pacemakers en ICD’s. Deze opleiding is in de VS verplicht voor eenieder die werkzaam is met pacemakers en ICD’s. In Nederland was dit alles nog vrijblijvend, iedereen kon zich pacemaker- of ICD-technicus noemen en er werden geen eisen gesteld aan de vooropleiding.

Dat moest anders, vonden de leden van de pas opgerichte vereniging en de volgende doelstellingen werden geformuleerd:

• Het behartigen van de belangen van degenen die binnen de gezondheidszorg werkzaam zijn op het gebied van hartstimulatie ter bestrijding van brady- en tachyaritmieën en die door verrijking van kennis willen bijdragen aan de ontwikkeling van een nieuw, volwaardig paramedisch beroep, dat tot nu toe werd aangeduid met de benaming van pacemaker- of ICD-technicus.

• Het verkrijgen van een wettelijke en beschermde status voor deze groep.

• Het bevorderen van een goede verstandhouding en samenwerking tussen de leden en groeperingen waarmee zij samenwerken, zowel op nationaal als op internationaal niveau.

• Richtlijnen opstellen ten behoeve van de beroepsopleiding.

Het is tegenwoordig ondenkbaar dat een medewerker van een ziekenhuis even een pacemaker of ICD doormeet; het proces is hiervoor te complex geworden. Binnen het vakgebied heeft in een zeer korte tijd een enorme ontwikkeling plaatsgevonden. Er is nu een gestructureerde opleiding op hbo-niveau. VITHaS is, samen met de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie (NVVC) en de Stichting Beroepsopleiding Hartfunctielaboranten (SBHFL), nauw betrokken geweest bij deze opleiding. Afgestudeerde hartstimulatiespecialisten kunnen zich als zodanig laten registreren. De hartstimulatiespecialist is voor de ICD-drager een belangrijk aanspreekpunt, niet alleen over het technisch aspect van de ICD.

Lees meer

Open archief (52 artikelen)