Medische verhalen
Bevolkingsonderzoek naar borstkanker bij ICD-draagsters (oktober 2007)

Claudia Witters
Ik ben mammascreeningslaborante bij het bevolkingsonderzoek naar borstkanker in Eindhoven en tevens ICD-patiënte. Mede hierdoor ben ik me gaan afvragen of een ICD de druk die op de borst wordt uitgeoefend bij een mammografie, zou kunnen verdragen en of er risico bestaat voor beschadiging van de ICD. Verder wilde ik weten hoe het voelt als de ICD in de borst tussen het mammografieapparaat wordt geklemd en in hoeverre deze wordt afgebeeld op de foto.
Daarom heb ik contact gezocht met mijn cardioloog en hem mijn vraag voorgelegd. Deze had nog niet stil gestaan bij een eventueel probleem rond het maken van een mammografie. Hij verwees mij door naar een fabrikant.
Dat heb ik gedaan. De fabrikant wist mij te vertellen dat uit een test voor een ander onderzoek is gebleken dat een ICD, verdeeld over het totale oppervlak, een druk van 80 kg, kan hebben. Bij een mammografie varieert de druk op de borst tussen de platen van 12 tot 18 kg. Er bestaat dus geen risico dat de ICD kapot zou kunnen gaan bij het maken van een mammografie.
Daarna is van mij een mammografie gemaakt. Het is een raar, drukkend gevoel in het gebied waar de ICD zit, maar in mijn geval niet echt pijnlijk. Het is wel heel belangrijk dat je je schouder ontspannen laat hangen. Doe je dat niet dan span je de spier die doorloopt tot in de borst aan en komt er meer druk op de ICD.
Uit de foto kwam het volgende naar voren. De ICD veroorzaakt bij een mammografiefoto een "blinde" plek in de borst. Daar waar de ICD in de borst zit, ziet men een witte plek op de foto. Daardoor kan men het borstweefsel dat zich onder de ICD bevindt niet beoordelen.
Dit probleem heb ik voorgelegd aan een screeningsradioloog. Deze was van mening dat voor vrouwen met een ICD een mammografie zeker zinvol is aangezien er maar een klein deel van de borst niet te beoordelen is en men bij het bevolkingsonderzoek te maken heeft met vrouwen zonder klachten. Is er wel sprake van klachten in de borst, dan zal in het ziekenhuis een aanvullende echo gemaakt moeten worden aangezien bij mensen met een ICD een MRI-scan niet mogelijk is door de aanwezigheid van een magnetisch veld. Een echo als bevolkingsonderzoek is minder effectief en betrouwbaar.
Wel zullen cardiologen vrouwen die een ICD krijgen, moeten inlichten over deze "blinde" plek bij de mammografie, aangezien het belangrijk is alert te blijven op veranderingen in de borst en een uitslag dus niet 100% gegarandeerd is. De vrouw met ICD heeft recht op deze informatie.
Verder is het belangrijk dat vrouwen bij het maken van een mammografie aangeven dat zij een ICD hebben, dat het apparaat groter is dan een pacemaker, en dat het niet opzij "geduwd" kan worden. Bij een pacemaker is dat meestal wel mogelijk. Indien er sprake is van een pijnlijk gevoel op en rond de ICD en het litteken, dan moeten ze dit eveneens vertellen, zodat de laboranten daar rekening mee kunnen houden bij het aandrukken van de borst. Toch zal er altijd druk gegeven moeten worden, omdat anders de foto niet scherp is en dus niet te beoordelen. Het klierweefsel in de borst moet als het ware uit elkaar worden gedrukt om er "doorheen" te kunnen kijken.
| ![]() | ![]() |
Röntgenfoto's van een mammografie bij een vrouw met een ICD. Het witte ronde gebied in het borstweefsel links is de ICD. Foto1 is genomen van boven naar beneden, foto 2 van de zijkant. Normaal gesproken wordt er van 2 borsten een opname in beide richtingen gemaakt maar als toelichting bij dit artikel is dat alleen gebeurd van de linkerborst.
Voor vragen of opmerkingen kunt u contact met mij opnemen : e-mail: witters AT stin DOT nl
Van Eefje Postelmans, ICD-verpleegkundige in het Amphia Ziekenhuis te Breda ontvingen wij de volgende reactie op dit artikel:
Bij het plaatsen van een ICD maken we een opening ter hoogte van een groeve waar twee spieren samen lopen.Precies in die groeve ligt vaak een goed bloedvat waar we de lead(s) in kunnen leggen.
Ergens in die groeve prikken we aan en laten we de leads "verdwijnen" in het bloedvat Op die manier liggen de leads dus beschermd, vaak ergens onder het sleutelbeen.Een klein deel van de leads ligt er echter boven, want er moet een verbinding zijn met de ICD zelf.
Uit ervaring weet ik dat de leads altijd goed gefixeerd worden en dat de leads nog eens zodanig worden ingehecht dat ze niet aan de oppervlakte kunnen komen. Het resterende eindje wordt verstopt onder de ICD in de pocket. Het lijkt me om die reden volstrekt veilig om een mammografie te maken zonder dat er een dislocatie (verplaatsing) optreedt bij één van de leads.
Een dislocatie kan natuurlijk altijd optreden. Ook los van de mammografie. Maar een ICD-draagster loopt niet meer risico dan een ICD-drager die géén mammografie hoeft te ondergaan.
Lees meer
- Nederlandse Hart Registratie van start
- Radiotherapie bij patiênten met een ICD
- 'Innoveren voor best mogelijke zorg'
- Cryo-ablatie succesvol bij boezemfibrilleren
- 'Hart 3.0 betreft regeneratie van de hartspier'
- 'ICD-controle dichtbij is patiëntvriendelijk'
- Hartspierziekte door eeuwenoud Fries foutje
- Impact van ICD bij maken van mammogram (okt. 2015)
- Specifieke problemen met ICD's bij kinderen
- Nieuwe antistollingsmiddelen
- Betere medicijnen voor antistolling verwacht
- Hartfunctie verbetert: ICD is niet meer nodig (apr
- Pacemakerbehandeling kan effectiever
- Wel of geen defibrillatietest tijdens ICD-implanta
- Medicijngebruik Brugada
- ICD steeds vaker MRI-bestendig (oktober 2014)
- Professor Pedro Brugada (juli 2014)
- Ablatietechniek uit de VS toegepast (april 2014)
- Complicaties bij implantaties (april 2014)
- Wat vinden ICD-dragers van remote monitoring?
- Een draadje in of op het hart. Wat is het verschil
- Verlaging van stralingswaarde tijdens ablaties een
- Stamceltherapie biedt mogelijk voedingsbodem voor
- De cardioloog-elektrofysioloog.
- Nieuwe antistollingsmiddelen. Het voor en tegen
- Cardiale contractiliteit modulatie
- Eerste draadloze pacemakers geïmplanteerd
- Cardiogenetica, een wetenschap in ontwikkeling
- De neurostimulator: een nieuwe behandeling voor pa
- Hart in drie dimensies (januari 2013)
- Atriumfibrilleren (oktober 2012)
- Met pacemaker of ICD in de MRI (oktober 2012)
- ICD’s en het risico op infecties (oktober 2012)
- Specialist in ontregelde ritmes (oktober 2012)
- Richtlijn Radiotherapie bij patiënten met een ICD
- Verschillen tussen vrouwen en mannen met een ICD?
- Uitbreiding indicatie bivent. pacemakers en ICD's
- Vervanging ICD niet altijd vanzelfsprekend. Een voorstel (april 2012)
- Goed nieuws over hart- en vaatziekten. Ontwikkelingen in diagnose en behandeling (april 2012)
- Primaire preventie tegen plotse hartdood met een ICD: heeft de oudere patiënt hier net zoveel voordeel van als de jongere? (januari 2012)
- MRI-scan in veel gevallen veilig voor pacemaker- en ICD-dragers (januari 2012)
- Strenge normen voor ziekenhuis dat ICD-implantaties uitvoert (oktober 2011)
- Hartfalen bij vrouwen (oktober 2011)
- Het steunhart als permanente behandeling van chronisch hartfalen: een nieuw tijdperk is aangebroken ( april 2011)
- Bewaking op afstand kan gemoedsrust bieden aan patiënten met recall-ICD draden (april 2011)
- ICD-implantaties bij kinderen (april 2011)
- Studie concludeert: In Amerika worden veel ICD's onterecht geïmplanteerd (april 2011)
- Bij wie hapert het hart? (januari 2011)
- STIN en telecardiologie - een standpunt-bepaling vanuit het perspectief van de ICD-drager (januari 2011)
- Is primaire preventie door implanteerbare cardioverter defibrillatoren "shockproof" of zinvol? (oktober 2010)
- De toenemende rol van telecardiologie bij de behandeling van hartziekten en de gevolgen daarvan voor behandelaar en patiënt (april 2010)
- Hartritmestoornissen? Trek een defibrillator aan! (januari 2010)
- Maatwerk in het VU medisch centrum. Individueel maatwerk voor patiënten met hartfalen en Cardiale Resynchronisatie Therapie (januari 2010)
- Erfelijkheidsonderzoek naar oorzaak van plotse hartdood (juli 2009)
- Beëindigen van ICD-therapie: een optie? (januari 2009)
- De geheimtaal van het elektrocardiogram (januari 2009)
- De NYHA-classificatie (oktober 2008)
- Kastje voor kinderhart (oktober 2008)
- Orde in de chaos, deel 1: Boezemritmestoornissen (mei 2008)
- Orde in de chaos, deel 2: Kamerritmestoornissen (mei 2008)
- Erfelijkheidsonderzoek en de gevolgen voor ICD-indicaties (oktober 2007)
- Bevolkingsonderzoek naar borstkanker bij ICD-draagsters (oktober 2007)
- Waarom sterven jonge sporters plots aan een hartstilstand? (oktober 2007)
- ICD-implantaties bij kinderen (april 2007)
- Vraagtekens bij de veiligheid van de implanteerbare cardioverter en defibrillator: de recall procedures (januari 2007)
- Hartritmestoornissen bij duursporters (november 2006)
- ICD-draagster en zwangerschap (juli 2006)
- Wij waren ICD-draagster tijdens onze zwangerschap (Redactie juli 2006)
- Stilstaan door hyperactiviteit (januari 2006)
- De implanteerbare cardioverter en defibrillator: van alleen een shock naar volledig therapieplatform: de toekomst (juli 2005)
- De ICD: Levensredder bij uitstek (november 2004)
- Implantatie van de ICD: onder narcose of met plaatselijke verdoving (juli 2003)