Medische verhalen
Een draadje in of op het hart. Wat is het verschil? (oktober 2013)
Drs. Richard Derksen, cardioloog-elektrofysioloog, Ziekenhuis Rijnstate, Arnhem
Bij hartfalen kan gekozen worden voor implantatie van een speciale pacemaker of ICD die ook de linkerkamerfunctie ondersteunt. In plaats van het bevestigen van een pacemakerdraad aan de binnenzijde van het hart wordt hierbij soms gekozen voor een draad die op het hart wordt geschroefd. Waarom doet men dat? Of wat is het verschil?
Hartfalen is een complex ziektebeeld. Complex, omdat allerlei factoren een rol kunnen spelen. Het is niet de bedoeling om al die factoren in dit artikel te bespreken. Maar één wel: de elektrische activatie van het hart. Normaal loopt er van boven tot onder een stroompje door het hart. In het midden splitst dit stroompje zich in tweeën naar de linker- en rechterbundeltak. Dit elektrische stroompje geeft aan het hart de opdracht om zich samen te trekken. Eerst passeert het de beide boezems die daardoor samentrekken. Terwijl het stroompje door de bundeltakken loopt, gebeurt er vervolgens even niets. Daarna laat het de kamers samentrekken. Wat op een ECG of elektrocardiogram wordt vastgelegd, is in feite dit stroompje.
Nu kunnen er ook fouten of veranderingen in de loop van het stroompje ontstaan. Stel dat een van de bundeltakken, bijvoorbeeld de linker, het stroompje niet meer doorlaat. Alle stroom gaat dan via de rechtertak en komt veel later aan in de linkerhartkamer. Men noemt dit een linkerbundeltakblok. Omdat de hartkamers daardoor niet mooi synchroon of gelijktijdig samenknijpen, kan dit tot een belangrijke conditievermindering leiden, met name bij mensen die sowieso al niet zo'n goede pompfunctie hebben. Het is enigszins te vergelijken met het niet goed afstellen van de ontsteking van de cilinders van een auto. Daardoor wordt de trekkracht van de auto minder.
In dit geval kan er gekozen worden voor een speciale pacemaker, al dan niet met ICD-functie, waarbij ook een pacemakerdraad richting de linkerkamer wordt gebracht. Omdat er bij een pacemakerimplantatie altijd een pacemakerdraad in de rechterkamer wordt gebracht, kun je nu zowel de linker- als de rechterkamer stimuleren en wel tegelijkertijd. Hierdoor gaan de hartkamers of delen daarvan weer synchroon samentrekken en knijpen. Dat kan een belangrijke conditieverbetering betekenen.
De pacemakerdraad naar de linkerkamer brengen is een kunst op zich. Vanuit de kamers van het hartlopen er bloedvaten over het hart die het bloed weer terugvoeren naar de rechterboezem. Dit zijn niet de kransslagaders want die voeren het bloed naar de delen van het hart toe, maar de afvoerende bloedvaten of venen. Deze lopen op de hartspier aan de buitenkant van het hart. Nu kan de pacemakerdraad, vanuit de rechterboezem tegen de stroom in, via deze bloedvaten naar een bewuste plaats worden gebracht. Inmiddels weten we welke plaatsen daarbij de voorkeur hebben om de stimulatie het beste te laten werken. Strikt genomen prikkel je de hartspier door het bloedvat heen. Dit kan zonder problemen.
De aanleg van de aders of venen is per patiënt verschillend. Het kunnen er veel zijn maar ook weinig. Ze kunnen dik zijn of juist erg dun. Kortom, soms lukt het niet om de pacemakerdraad naar de juiste plaats te brengen en zal via deze weg geen optimale pacemakerfunctie worden verkregen. Een alternatief is dan om in plaats van deze lead in de venen in te brengen, via een heel andere techniek een speciale pacemakerlead op de buitenkant van het hart te plaatsen, in de hartspiergebieden tussen de bloedvaten in. Dit kan met een zogenaamde VATS-techniek (Video Assisted Thoraco Scopie). Dit is een chirurgische techniek waarbij je met drie tot vier kleine sneetjes in de borstwand instrumenten (soort pijpjes) in de borst kunt brengen (zie de foto’s). Via het ene instrument kun je in de borst kijken en het hart zien. Met het andere schroef je de pacemakerdraad op het hart. Uiteindelijk wordt deze draad aan de pacemaker verbonden en kan de pacemaker goed functioneren.
Binnenkant van de borstholte met zicht op de ribspieren en onderaan een deel van de long.
Drie instrumenten: in de linkerhand een pincet, in de rechterhand een schaar. Het losliggende instrument is de videocamera.
Twee instrumenten in de borstholte: links een pincet en rechts een schaar.
Het aanbrengen van de schroef.
De schroef is bevestigd op het hart. De pacemakerdraad loopt naar boven weg.
Lees meer
- Nederlandse Hart Registratie van start
- Radiotherapie bij patiênten met een ICD
- 'Innoveren voor best mogelijke zorg'
- Cryo-ablatie succesvol bij boezemfibrilleren
- 'Hart 3.0 betreft regeneratie van de hartspier'
- 'ICD-controle dichtbij is patiëntvriendelijk'
- Hartspierziekte door eeuwenoud Fries foutje
- Impact van ICD bij maken van mammogram (okt. 2015)
- Specifieke problemen met ICD's bij kinderen
- Nieuwe antistollingsmiddelen
- Betere medicijnen voor antistolling verwacht
- Hartfunctie verbetert: ICD is niet meer nodig (apr
- Pacemakerbehandeling kan effectiever
- Wel of geen defibrillatietest tijdens ICD-implanta
- Medicijngebruik Brugada
- ICD steeds vaker MRI-bestendig (oktober 2014)
- Professor Pedro Brugada (juli 2014)
- Ablatietechniek uit de VS toegepast (april 2014)
- Complicaties bij implantaties (april 2014)
- Wat vinden ICD-dragers van remote monitoring?
- Een draadje in of op het hart. Wat is het verschil
- Verlaging van stralingswaarde tijdens ablaties een
- Stamceltherapie biedt mogelijk voedingsbodem voor
- De cardioloog-elektrofysioloog.
- Nieuwe antistollingsmiddelen. Het voor en tegen
- Cardiale contractiliteit modulatie
- Eerste draadloze pacemakers geïmplanteerd
- Cardiogenetica, een wetenschap in ontwikkeling
- De neurostimulator: een nieuwe behandeling voor pa
- Hart in drie dimensies (januari 2013)
- Atriumfibrilleren (oktober 2012)
- Met pacemaker of ICD in de MRI (oktober 2012)
- ICD’s en het risico op infecties (oktober 2012)
- Specialist in ontregelde ritmes (oktober 2012)
- Richtlijn Radiotherapie bij patiënten met een ICD
- Verschillen tussen vrouwen en mannen met een ICD?
- Uitbreiding indicatie bivent. pacemakers en ICD's
- Vervanging ICD niet altijd vanzelfsprekend. Een voorstel (april 2012)
- Goed nieuws over hart- en vaatziekten. Ontwikkelingen in diagnose en behandeling (april 2012)
- Primaire preventie tegen plotse hartdood met een ICD: heeft de oudere patiënt hier net zoveel voordeel van als de jongere? (januari 2012)
- MRI-scan in veel gevallen veilig voor pacemaker- en ICD-dragers (januari 2012)
- Strenge normen voor ziekenhuis dat ICD-implantaties uitvoert (oktober 2011)
- Hartfalen bij vrouwen (oktober 2011)
- Het steunhart als permanente behandeling van chronisch hartfalen: een nieuw tijdperk is aangebroken ( april 2011)
- Bewaking op afstand kan gemoedsrust bieden aan patiënten met recall-ICD draden (april 2011)
- ICD-implantaties bij kinderen (april 2011)
- Studie concludeert: In Amerika worden veel ICD's onterecht geïmplanteerd (april 2011)
- Bij wie hapert het hart? (januari 2011)
- STIN en telecardiologie - een standpunt-bepaling vanuit het perspectief van de ICD-drager (januari 2011)
- Is primaire preventie door implanteerbare cardioverter defibrillatoren "shockproof" of zinvol? (oktober 2010)
- De toenemende rol van telecardiologie bij de behandeling van hartziekten en de gevolgen daarvan voor behandelaar en patiënt (april 2010)
- Hartritmestoornissen? Trek een defibrillator aan! (januari 2010)
- Maatwerk in het VU medisch centrum. Individueel maatwerk voor patiënten met hartfalen en Cardiale Resynchronisatie Therapie (januari 2010)
- Erfelijkheidsonderzoek naar oorzaak van plotse hartdood (juli 2009)
- Beëindigen van ICD-therapie: een optie? (januari 2009)
- De geheimtaal van het elektrocardiogram (januari 2009)
- De NYHA-classificatie (oktober 2008)
- Kastje voor kinderhart (oktober 2008)
- Orde in de chaos, deel 1: Boezemritmestoornissen (mei 2008)
- Orde in de chaos, deel 2: Kamerritmestoornissen (mei 2008)
- Erfelijkheidsonderzoek en de gevolgen voor ICD-indicaties (oktober 2007)
- Bevolkingsonderzoek naar borstkanker bij ICD-draagsters (oktober 2007)
- Waarom sterven jonge sporters plots aan een hartstilstand? (oktober 2007)
- ICD-implantaties bij kinderen (april 2007)
- Vraagtekens bij de veiligheid van de implanteerbare cardioverter en defibrillator: de recall procedures (januari 2007)
- Hartritmestoornissen bij duursporters (november 2006)
- ICD-draagster en zwangerschap (juli 2006)
- Wij waren ICD-draagster tijdens onze zwangerschap (Redactie juli 2006)
- Stilstaan door hyperactiviteit (januari 2006)
- De implanteerbare cardioverter en defibrillator: van alleen een shock naar volledig therapieplatform: de toekomst (juli 2005)
- De ICD: Levensredder bij uitstek (november 2004)
- Implantatie van de ICD: onder narcose of met plaatselijke verdoving (juli 2003)