Medische verhalen

Waarom sterven jonge sporters plots aan een hartstilstand? (oktober 2007)

Prof. Dr. L. Jordaens hoogleraar Cardiologie Thoraxcentrum Erasmus Medisch Centrum Rotterdam

"Geregeld melden de dagbladen inderdaad dat jongeren zonder duidelijke aanleiding plotseling neervallen op het sportveld en ter plekke overlijden aan een acute hartstilstand. Maar laat ik voorop stellen dat er meer ouderen dan jongeren op het sportveld dood neervallen. Alleen halen die ouderen de krant niet."

 

"Inderdaad ligt een hartaandoening vaak ten grondslag aan dit plotseling overlijden. Een acute hartstilstand is, anders dan de naam doet vermoeden, vaak niet een situatie waarbij het hart volledig stilstaat. Meestal is er sprake van fibrillatie; een chaotisch hartritme dat wordt veroorzaakt door het ongelijk en ongecontroleerd samentrekken van de hartspieren."

 

"Een acute hartstilstand lijkt meestal heel plotseling te gebeuren. Toch zijn er soms bij die mensen aanwijzingen, voortekenen geweest, zoals pijn op de borst bij inspanning, kortademigheid en plotseling wegvallen (syncope)."

 

"Er zijn twee belangrijke oorzaken aan te wijzen voor een acute hartstilstand bij jongeren: allereerst is er de groep met aangeboren structurele afwijkingen aan het hart; ergens in de aanleg van het hart is een fout opgetreden. De bekendste afwijking is de hypertrofe cardiomyopathie, waarbij de wand van één of beide hartkamers is verdikt. Daardoor is de pompwerking van het hart niet optimaal. De kransslagaders worden slecht van bloed voorzien, het hartritme kan ontregeld worden en er kunnen fibrillaties ontstaan. Jongeren met hypertrofe cardiomyopathie waarvan het hart gaat fibrilleren zijn moeilijk te reanimeren. Regelmatig leidt het hartfibrilleren dan ook tot overlijden."

 

"Andere structurele afwijkingen die leiden tot een gestoorde bloedvoorziening zijn de aangeboren afwijkingen aan de aortakleppen en de kransslagaders."

 

"Naast de structurele afwijkingen aan het hart zijn er de aangeboren hartritmestoornissen. Bij een aantal van deze patiënten zijn er mutaties, bepaalde genetische fouten, opgetreden, waardoor er een storing optreedt in de aansturing van de hartspier door de zenuwen. Bij zware belasting van het hart, bijvoorbeeld door sport, maar ook door een schrikreactie, bijvoorbeeld wanneer 's ochtends vroeg de wekker afgaat of wanneer men in het koude water springt, kan het hart van die mensen gaan fibrilleren. Een bekende hartritmestoornis is het lange QT-syndroom, ook wel het Romano-Wardsyndroom genoemd. In de hartspiercellen bevinden zich kanaaltjes die kalium en natrium doorlaten. Deze stoffen spelen een rol bij de elektrische geleiding in de spiercellen. Bij mensen met het lange QT-syndroom is de aanleg van die natrium- en kaliumkanaaltjes gestoord en daardoor is de elektrische activiteit en daarmee het hartritme ontregeld. Deze patiënten hebben een afwijkend elektrocardiogram (ECG)."

 

"De behandeling van deze patiënten gebeurt met medicijnen, meestal bèta-blokkers zoals propanolol, metoprolol of atenolol. Die verminderen de zenuwprikkels naar het hart. Daardoor vertraagt de hartslag en wordt het hart minder belast. Andere vormen van hartritmestoornissen kunnen behandeld worden met een pacemaker."

 

"Het relatief vaak voorkomen van sterfgevallen op sportvelden heeft ertoe geleid dat steeds meer sportclubs besluiten tot aanschaf van Automatische Externe Defibrillators. Deze AED zorgt er door middel van een gedoseerde stroomstoot voor dat het hart weer in het ritme komt. Moderne AED's geven gesproken instructies af en helpen zo onervaren hulpverleners met de bediening. Dergelijke apparaten verschijnen steeds vaker in het straatbeeld: bij stadions, op vliegvelden en stations, bij scholen en grote bedrijven. De grote steden worden steeds drukker, het kost de ambulance en de arts steeds meer moeite om op tijd bij de patiënt te komen. Als een AED binnen vier minuten wordt ingezet, neemt de overlevingskans sterk toe."

 

 

Meestal thuis

  • Er sterven jaarlijks duizenden mensen aan een plotselinge hartilstand. Meestal (bij 80%) gebeurt dat thuis, de anderen sterven op straat, in het openbaar vervoer, tijdens hun werk, of op het sportveld
  • Plotseling overlijden van jongeren is terug te voeren op een aangeboren structurele afwijking aan het hart, of een aangeboren hartritmestoornis. Een hartinfarct speelt bij jongeren over het algemeen geen rol
  • Een inspanningstest geeft inzicht in de aanwezigheid van hartafwijkingen die door de inspanning worden verergerd, zoals een onvoldoende doorbloeding, waardoor zuurstoftekort ontstaat, of een hartritmestoornis
  • Bij zo'n inspanningstest wordt een ECG (elektrocardiogram) gemaakt terwijl de patiënt fietst of loopt. Zo'n inspanningstest zegt niet alles. Het is een momentopname

(Bron: Monitor 36/3 [uitgave Erasmus Medisch Centrum], juni/juli 2007. Tekst: Gert-Jan van den Bemd)

 

 

Opmerking redactie:

In opdracht van de KNVB zijn alle profvoetbalclubs met ingang van het seizoen 2007-2008 verplicht een hartfilmpje te laten maken van de selectiespelers en deze een vragenlijst te laten invullen over hun gezondheid. Zo wil de voetbalbond zoveel mogelijk risico's uitsluiten.

 

De KNVB heeft deze maatregel genomen naar aanleiding van de plotselinge dood van David di Tommaso van FC Utrecht in 2005. Dit seizoen beperkt de verplichting zich nog tot de selectie maar geleidelijk aan zal de verplichting gaan gelden voor alle spelers die ouder zijn dan twaalf jaar.

(Naar Dagblad BN/De Stem, 4 juli 2007)

 

 

Lees meer

Open archief (52 artikelen)