Sociaal-maatschappelijke artikelen
Richtlijn voor ICD- en pacemakerpatiënten in de laatste levensfase / patiëntenfolder (mei 2013)
Op initiatief van de Nederlandse Vereniging voor Cardiologie is een nieuwe richtlijn “ICD/pacemaker in de laatste levensfase” voor zorgprofessionals opgesteld. Deze richtlijn geeft duidelijkheid voor de betrokken zorgprofessionals over het beleid bij terminale patiënten met een ICD (een implanteerbare defibrillator) of pacemaker. De richtlijn bewerkstelligt ook tijdige communicatie tussen professionals en patiënt over de mogelijkheid en wenselijkheid van het uitschakelen van de ICD of pacemaker. In Nederland zijn 80.000 pacemaker patiënten en 30.000 patiënten met een ICD (Implantable Cardioverter Defibrillator).
De belangrijkste punten die de richtlijn aan de orde stelt zijn:
1. Deactivatie (uitschakelen) van ICD’s voorkomt ongewenste shocks en onnodig lijden bij patiënten in de terminale levensfase
2. Deactivatie van pacemakers is in het algemeen niet nodig en niet wenselijk
3. Bespreking met de patiënt van de mogelijkheid van deactivatie moet al in een vroeg stadium.
ICD’s worden geïmplanteerd bij patiënten die een verhoogde kans hebben op ernstige hartritmestoornissen. Als deze zich voordoen geeft de ICD één of meerdere shocks af die vaak als pijnlijk worden ervaren. In de laatste fase van het leven is het afgeven van shocks vaak niet meer gewenst. Naar schatting 10% van de ICD patiënten krijgt in deze laatste levensfase desondanks toch nog shocks die het stervensproces verstoren. De directe verzorgers kunnen dit niet stoppen, omdat daar speciale apparatuur voor nodig is die alleen in het ziekenhuis aanwezig is. Met de nieuwe richtlijn is er duidelijkheid over het beleid wanneer de shockfunctie moet worden uitgeschakeld, voordat patiënten in de laatste levensfase komen.
Pacemakers zijn apparaten die zorgen dat het hartritme steeds boven een bepaald geprogrammeerd minimum blijft. Ze kunnen geen shocks afgeven en veroorzaken in de terminale fase geen ongewenste verstoring. Deactivatie van pacemakers brengt het risico met zich mee dat de patiënt op onaangename wijze overlijdt als de patiënt op dat moment een te laag hartritme heeft. Geadviseerd wordt dan ook om pacemakers niet uit te schakelen.
Goede voorlichting door zorgprofessionals aan patiënten vanaf moment van implantatie van ICD/pacemaker tot aan de laatste levensfase is van groot belang. De richtlijn adviseert dat ICD deactivatie al plaatsvindt als de patiënt nog mobiel is, zodat in de terminale fase de patiënt niet bang hoeft te zijn voor ongewenste shocks.
Deze richtlijn is tot stand gekomen dankzij de Stichting Kwaliteitsgelden Medisch Specialisten (SKMS) en in samenwerking met andere wetenschappelijke verenigingen, de Orde van Medisch Specialisten en de KNMG.
Meer informatie:
Richtlijn ICD/pacemaker in de laatste levensfase
Lees meer
- Leeswijzer: De psycho-sociale problematiek van de ICD-drager
- ICD tijdens laatste levensfase en na overlijden
- Afsluiten van overlijdensrisicoverzekering
- Haal meer uit je ICD-data!
- 'Erfelijke aandoening kan heftige emoties
- 'Naasten hebben het gevoel niet te mogen verzaken'
- Lotgenotencontact voor partners van ICD-dragers
- 'Een bekend gezicht geeft rust en steun'
- Psychische hulp bij traumatische ervaring
- Psychische klachten na ICD-implantatie
- ICD vooral een geschenk, geen last
- Invloed ICD op jongere ICD-patiënten (okt. 2014)
- Hartrevalidatie bij ICD-dragers (juli 2014)
- Psychische klachten bij ICD-patiënten (april 2014)
- Plotse hartdood bij sporters (januari 2014)
- NPCF beschrijft visie op persoonlijk gezondheidsdo
- Sporten met een ICD is niet per sé onveilig
- Complexe verwerkingsprocessen en trauma
- Pillow Talk: Eerste advies van de American Heart A
- Angst en depressie na ICD-implantatie: E-health als onderdeel van toekomstig zorgaanbod? Volgen van een cursus via internet biedt veel voordelen. (april 2012)
- ICD en seksualiteit: lust en liefde, een leven lang. Ook voor ICD-dragers! (oktober 2011)
- Cardiovasculaire implanteerbare elektronische systemen: het perspectief van de patiënt (oktober 2011)
- Angst na ICD-implantatie. Hoe nu verder? (juli 2011)
- "IMPULS", een prikkel tot betere zorg na ICD-implantatie in het VUmc (januari 2011)
- Hartziekten en implanteerbare cardiale elektronische apparaten. (juli 2010)
- Verrichten van inspanning door ICD-dragers (juli 2010)
- Aanbevelingen voor sportbeoefening door ICD-dragers (april 2010)
- De kwaliteit van leven bij hartpatiënten met een ICD (januari 2010)
- Leven met een ICD: invloed op patiënt en partner (april 2009)
- Kwaliteit van leven van patiënten met een ICD vergeleken met die van pacemakerdragers (april 2009)
- Angst en Depressie na ICD-implantatie (januari 2009)
- Hulp bij psychische problemen na ICD-implantatie (oktober 2008)
- Ik weet nu wat radeloze angst is! (oktober 2008)
- Een bezoek aan het Revalidatiecentrum Amsterdam (januari 2007)
- Een ICD-implantatie laat je relatie niet onberoerd (november 2006)
- Psychologische eerste hulp (oktober 2005)
- ICD en overlijden (augustus 2005)
- Het eerste jaar na implantatie (juli 2005)
- Leven met een ICD: Acceptatie en verwerking (juli 2004)
- Sportbeoefening door ICD-dragers (maart 2004)
- De (on)mogelijkheden van het leven met een ICD (sociaal/maatschappelijke aspecten) (oktober 2002)