Sociaal-maatschappelijke artikelen

Interview met Annette de Meijer, ICD-verpleegkundige

tekst: Henk Nieuwenhuis

foto: Marti van Kranenburg

In het Albert Schweitzer ziekenhuis in Dordrecht leidt Annette de Meijer de ICD-poli, of beter gezegd: zij ís de ICD-poli. ‘De reacties van patiënten op een ICD-implantatie zijn heel verschillend’, zo ervaart Annette in haar werk. De interviewer kent Annette al vele jaren, vandaar het tutoyeren in dit interview.

Het werk dat jij nu doet is heel specialistisch. Daar komt heel wat meer bij kijken dan de basisopleiding tot verpleegkundige.

‘Ja, dat is zeker waar. Ik ben in maart 1979 in het toenmalige Rooms Katholieke Ziekenhuis, hier in Dordrecht, als leerling-verpleegkundige aan de A-opleiding begonnen. In die tijd werd je in het ziekenhuis opgeleid, je werkte en tegelijkertijd deed je het theoretische gedeelte. Dat was best pittig. Na je diplomering werd je ontslagen en moest je vervolgens solliciteren. Ik ben toen op de eerste hulp begonnen; deze afdeling lag naast de hartbewaking. Op de eerste hulp heb je natuurlijk maar vluchtig contact met de patiënten en dat beviel mij niet zo. Ik zag dat mijn collega’s op de hartbewaking veel intensiever met de patiënten bezig waren en zodra ik een kans kreeg om daar aan het werk te gaan heb ik de overstap gemaakt. Sindsdien heeft het hart, en eigenlijk nog meer de hartpatiënt, mij altijd beziggehouden.’

Ben je altijd in Dordrecht werkzaam geweest?

‘Nee, ik heb wel eens wat uitstapjes gemaakt. Toen het ziekenhuis uitbreidde met een vestiging in Zwijndrecht heb ik daar op de intensive-careafdeling gewerkt. Ik heb daar in 1999 ontslag genomen en ben via een uitzendbureau in het Erasmus Medisch Centrum in Rotterdam gaan werken, onder andere op heelkunde, traumatologie en ook daar weer op de intensive-care. Maar na een paar jaar ben ik toch weer teruggekeerd naar het oude nest in Dordrecht en ging ik werken in het team van het Cathlab (hartkatheterisatie). In de tussentijd heb ik diverse opleidingen gedaan en na- en bijscholingen gevolgd. Ook ben ik lid van de Nederlandse Vereniging voor Hart en Vaat Verpleegkundigen (NVHVV) en actief in een werkgroep van deze vereniging, de Werkgroep ICD Begeleiders & Elektrofysiologie Nederland (WIBEN).’

Wanneer ben jij je vooral met de ICD en de ICD-drager bezig gaan houden?

‘In 2011 is in het Albert Schweitzer ziekenhuis de eerste ICD geïmplanteerd en vanaf het begin heb ik de patiënten die in aanmerking komen voor een ICD voor en na de implantatie begeleid. Ik ben niet over één nacht ijs gegaan, in meerdere implantatiecentra heb ik in de keuken gekeken en zo langzaamaan is de ICD-poli ontstaan. Het was mij al snel duidelijk dat de patiënten behoefte hadden aan goede voorlichting en dan is een goed gesprek in een zo veel mogelijk ontspannen sfeer een prima uitgangspunt.’

Je ziet de patiënten vóór de operatie?

‘Ja, als de cardioloog tot de conclusie is gekomen dat een ICD-implantatie de beste oplossing voor de problemen is, heb ik daarna een gesprek met de patiënt, het liefst met de eventuele partner erbij. Veel toekomstige ICD-dragers hebben tijd nodig om tot een besluit te komen. Vooral in het begin zijn zij, en vaak ook de partners, bang en onzeker en zijn er veel vragen: hoe moet dat nu met mijn werk? Als je bijvoorbeeld beroepschauffeur bent, sta je wat dat betreft natuurlijk voor een gigantisch probleem. Wat gebeurt er als ik een shock krijg? Is het gevaarlijk voor mijn partner? Doet het pijn? Zo zijn er natuurlijk talloze vragen. De reacties zijn heel verschillend: van berustend tot opstandig en alles daartussen, maar soms ook blij dat er iets aan de problemen gedaan wordt. Je leven wordt, zeker als je nog jong bent en werkt, toch anders en het duurt wel even voordat de patiënt dat verwerkt heeft. Sommige patiënten wennen er nooit aan, de ICD houdt hen dag en nacht bezig. Anderen gaan er weer heel gemakkelijk mee om. Aan de hand van een checklist bespreken wij alles wat er maar over de ICD en de gevolgen voor de patiënt te bedenken is: waarom de ICD wordt geïmplanteerd, hoe de ICD werkt, een uitleg over de implantatieprocedure, eventuele complicaties, de opnameduur, wat er gebeurt vóór het ontslag uit het ziekenhuis. Ook laat ik een Powerpoint-presentatie zien over de functie van het hart, de afwijkingen en het verloop van de behandeling, dus er is een goede voorbereiding. Door mijn werk op het Cathlab ben ik ook regelmatig bij de implantaties aanwezig. De patiënt ziet een bekend gezicht en dat geeft rust en steun.’

Is er na de operatie ook contact?

‘Ja, een week na het ontslag uit het ziekenhuis is er weer een uitgebreid gesprek, waarin veel praktische zaken de revue passeren, bijvoorbeeld waar je op moet letten als ICD-drager. Heel belangrijk is natuurlijk de procedure rond het rijbewijs. Het niet mogen autorijden valt de meeste patiënten erg zwaar. Verder wordt er over een eventuele vakantie gepraat, waar je op moet letten bij de controles op de vliegvelden. Iedere patiënt krijg een ICD-paspoort, daar staan de gegevens van de ICD op, de instellingen en de belangrijke telefoonnummers. Ik maak voor elke patiënt een eigen vakantiepakket met alle benodigde formulieren. Vaak is er behoefte om te spreken over de ICD en seksualiteit of over de ICD en het levenseinde. Alles is bespreekbaar. En last but not least geef ik het STIN journaal mee, vertel een en ander over de STIN en wijs de patiënten op de STIN-website. Als de patiënt na verloop van tijd bij de cardioloog en de hartstimulatiespecialist op controle komt, zie ik hem of haar ook weer. Wij blijven dus contact houden en als er tussentijds vragen of problemen zijn, ben ik altijd bereikbaar. Korte lijntjes dus.’

Jij hebt goede ervaringen met de STIN?

‘Heel goede ervaringen, je kunt er al je vragen kwijt en krijgt altijd snel en adequaat antwoord. De STIN heeft erg veel kennis van de ICD in huis en daar profiteer ik graag van.’

Toevallig weet ik dit: ook in je vrije tijd ben jij soms met je werk bezig. Hoe gaat jouw partner daarmee om en is dat soms niet te veel van het goede?

‘Tja, mijn man is zo’n beetje met hetzelfde sop overgoten. Hij is werkzaam in het onderwijs en heeft dezelfde instelling, dus dat gaat wel goed. Ik kan het niet laten mijn beroepsmail te controleren, ook al ben ik thuis of heb ik een vrije dag. Wat mij goed doet en kracht geeft is het intense contact met de patiënt en de dankbaarheid die je ervoor terugkrijgt. Ik ben verpleegkundige, maar daarnaast soms ook een “psychologe” en “maatschappelijk werkster”.’

Jij doet nog meer naast de ICD-poli?

‘Nou en of, mijn werk is heel veelzijdig: drie dagen Cathlab, een dag interventieverpleegkundige, een dag ICD-poli en dan heb ik nog oproepdienst. Ook organiseer ik in het najaar een voorlichtingsavond, uiteraard is daar de STIN ook vertegenwoordigd. Het is natuurlijk alles bij elkaar flink wat werk, maar door de voldoening die het mij geeft ga ik elke dag weer met plezier naar het ziekenhuis. Daarbij komt ook nog dat het in het ICD-team erg prettig werken is. Fijne collega’s.’

Naast Annette de Meijer bestaat het ICD-team van het Albert Schweitzer ziekenhuis uit de drie cardiologen dr. L.J.P.M van Woerkens, dr. E.J. van den Bos en dr. M.W.F. van Gent en de vier hartstimulatiespecialisten H. Schmidt, A. van Vliet, C. de Keyzer en A. Wills.

NVHVV

De Nederlandse Vereniging voor Hart en Vaat Verpleegkundigen (NVHVV) is een beroepsvereniging voor verpleegkundigen en degenen die beroepsmatig betrokken zijn bij de cardiovasculaire zorg. Een van de werkgroepen van deze vereniging is de WIBEN. Deze werkgroep is in 2006 door Eefje Postelmans van het Amphia Ziekenhuis in Breda opgezet. Zij oriënteerde zich in diverse implantatiecentra op de vraag hoe de zorg rondom de ICD-implantaties geregeld was. Zij kwam tot de conclusie dat er veelal verschillend gewerkt werd en dat er geen eenduidige informatie werd verstrekt. Ook zag zij dat er te weinig bekend was over de ICD. Met afgevaardigden uit vele implantatiecentra werd in 2007 de WIBN (Werkgroep ICD Begeleiders Nederland) opgericht als onderdeel van de NVHVV. In 2012 besloot de werkgroep zich uit te breiden met elektrofysiologie: WIBEN (Werkgroep ICD Begeleiders & Elektrofysiologie Nederland). De missie is dat de patiënten in alle centra in Nederland waar ICD’s worden geïmplanteerd of waar ablaties worden verricht, eenduidige informatie, goede zorg en begeleiding behoren te krijgen. De WIBEN wil de zorg voor deze patiënten optimaliseren. Dit moet bereikt worden door zo veel mogelijk kennis op genoemde gebieden te vergaren en te verspreiden, zodat de zorgverlening aan deze patiënten een zo hoog mogelijk niveau heeft.

Info: www.nvhvv.nl