Dragers

Hartstilstand ondanks ICD

Auteur: Bert Luijendijk

‘Want voor zover wij weten is het nog niet voorgekomen dat een ICD-drager is overleden aan een hartstilstand wegens weigering van de ICD’, stond in het STIN journaal 3/2015 in de rubriek ‘mag ik dit; mag ik dat?’. Ik hoop dat het waar is, maar bij mij scheelde het niet veel…

In september 2014 werd ik als ICD-drager in de sportzaal getroffen door een hartstilstand (ventrikelfibrilleren). Door levensreddend optreden van bestuursleden, medewerkers en leden van de sportvereniging Capelle Sport Gezond (CSG) in Capelle aan den IJssel, die mij onmiddellijk reanimeerden, kan ik de aangrijpende gebeurtenis van die avond nog navertellen.

Wat gebeurde er?

Na de warming-up en diverse conditieoefeningen wordt een deel van de sportavond besteed aan sport en spel. Ik koos voor een partijtje basketbal. Tijdens het spel voelde ik mij plotseling onwel, liep naar de kant, zat net op de bank en toen… niets meer.

Vele uren later, na in verwarde toestand en met de pijn van een paar gebroken ribben te zijn bijgekomen in het Rotterdamse Erasmus Medisch Centrum (EMC), hoorde ik wat er die avond was gebeurd.

Toen ik net op de bank zat ben ik voorover gevallen en roerloos blijven liggen. Een hartstilstand… en dat als ICD-drager!

Direct trad het noodprotocol van deze speciaal op hart- en vaatpatiënten gerichte sportschool in werking. Ik werd onmiddellijk gereanimeerd en aangesloten op de in de sportschool aanwezige Automatische Externe Defibrillator (AED).

Spoedig was na de gedane 112-melding de brandweer ter plekke die de reanimatie overnam en mij met de AED diverse shocks toediende. Daarna arriveerden de politie en ten slotte de ambulance, die mij naar het EMC vervoerde toen er weer een wat regelmatiger hartritme verscheen op het elektrocardiogram (ECG). Diverse malen heb ik met ernstige kamerritmestoornissen in een ambulance gelegen, maar dit was de eerste keer dat ik niet bij bewustzijn was.

Een hartstilstand, reanimatie en shocks met een AED, terwijl ik ICD-drager ben?

Contactverbreking lead

Bij het in het EMC uitlezen van de opgeslagen gegevens van de ICD bleek dat deze de tijdens het basketbal opgetreden Ventrikel Tachycardie (VT) wel herkende en wilde overpacen, maar niet ingreep toen deze overging in de levensbedreigende Ventrikel Fibrillatie (VF). De hartspier trilt in deze situatie zeer chaotisch in de kamers, er wordt geen bloed meer rondgepompt, de zuurstofcirculatie valt stil en je verliest het bewustzijn.

Waarom greep mijn ICD niet in tijdens deze levensbedreigende kamerritmestoornis? In het EMC bleek op een röntgenfoto dat een van de twee in het hart ingebrachte leads onvoldoende contact maakte met de hartwand, waardoor de kamerritmestoornis niet als bedreigend werd herkend en de ICD niet ingreep om het chaotische kamerritme te herstellen. Een minuscule contactverbreking door een niet goed aangesloten elektrode, maar met bijna dodelijke afloop. Je denkt beschermd te zijn door je ICD en dan blijk je als het noodlot toeslaat en je je ICD nodig hebt, geheel onbeschermd te zijn.

De volgende dag werd deze elektrode van mijn ICD met succes vastgeschroefd in de hartwand. En ja, helaas moet ik hen gelijk geven die wel eens beweerden dat er bij mij een draadje loszit…

Veel vragen

Sinds de implantatie in oktober 2010 beschik ik over de CardioMessenger van Biotronik, de firma van mijn ICD. Deze verzendt iedere nacht de gegevens van mijn ICD naar het Home Monitoring Service Center van de fabrikant en bij een geconstateerd defect of een onregelmatigheid krijgt het EMC een waarschuwing. De CardioMessenger heeft nota bene een aantal maanden daarvoor nog, in januari 2014, zijn grote waarde bewezen doordat een weerstandsverandering in een van de elektroden werd opgemerkt en ik direct door het ziekenhuis werd gebeld. Op de röntgenfoto bleek een breuk in een van de leads te zijn opgetreden. In het STIN journaal van oktober 2014 heb ik er een artikel over geschreven, want vóór de operatieve extractie en implantatie heb ik, als tussenoplossing, een aantal weken een Life Vest Defibrillator gedragen.

Maar waarom is dit mankement dan niet geregistreerd? Kreeg het EMC via mijn CardioMessenger van Biotronik nu geen waarschuwing dat er iets ernstig mis was? Hier vroeg ik uiteraard later naar bij zowel de technicus van de afdeling Elektrofysiologie als mijn cardioloog/elektrofysioloog. Mij werd gezegd dat er inderdaad een miniem weerstandsverschil werd gemeten, maar dat deze afwijking toen niet als ernstig is geïnterpreteerd en dat ik daardoor niet voor controle ben opgeroepen. Achteraf en ‘met de wijsheid van nu’ is door de behandelend cardioloog/elektrofysioloog toegegeven dat, gezien het voorval, dit wel had moeten gebeuren.

Een dergelijke eerlijke en openhartige opstelling heeft mij het vertrouwen in de afdelingen Elektrofysiologie en Cardiologie van het EMC doen behouden. Geruststellender vind ik dit dan wanneer men in de ontkenning zou zijn geschoten.

Met de afdeling Elektrofysiologie is nu afgesproken dat men mij bij de allerkleinste opgemerkte wijziging voor controle naar het ziekenhuis roept. Ook is mijn ICD op een lagere hartsnelheid ingesteld, zodat eerder wordt geshockt als het kamerritme verstoord blijft ondanks antitachycardie-pacing.

Ablatie

Inmiddels heb ik, na in maart van dit jaar weer onwel te zijn geworden in de sportschool – jawel, hoe eigenwijss kun je zijn – in april een ablatie in de linkerkamer ondergaan en werden een aantal ritmestoornissen gedetecteerd en behandeld (bij ablatie worden cellen in de hartwand weggebrand om een afwijking in het elektrische geleidingssysteem te behandelen, red). Ik ben goed hersteld, maar een basketbal… daar loop ik nu even niet meer mee.

Eveneens wordt nu op mijn eigen verzoek tegen middernacht op afstand de werking van mijn ICD en leads ‘getest’. Het testen voel je even in de hartstreek, maar als ik op dat moment slaap, slaap ik er doorheen. Bovenal geeft het een veilig gevoel!

De sportschool ben ik levenslang dankbaar voor hun onverschrokken handelwijze om mij, ondanks mijn ICD, te reanimeren en op de AED aan te sluiten.

Als het mij op een afgelegen plaats was overkomen zonder dergelijke hulp en de beschikbaarheid van een AED, zou ik zeker als ICD-drager zijn gestorven aan een hartstilstand.